بانک مرکزی جهت رفع موانع مالی، رونق تولید، هدایت منابع مالی به سمت فعالیت‌های اقتصادی مولد و تامین سرمایه در گردش سالم و پایدار، طرح اوراق گام را با دستورالعمل‌های زیر انجام می‌دهد:
1- اصطلاحات مورد استفاده
در بخش دستورالعمل‌ها بهتر است که با اصطلاحات این حوزه نیز آشنا شوید:
- موسسه اعتباری عامل: بانک یا موسسه‌ای اعتباری که از سمت بانک مرکزی مجوز دارد و بنا به درخواست بنگاه متقاضی اقدام به انتشار اوراق گام و بازپرداخت مبلغ اسمی آن در سررسید می‌کند.
- سامانه: سامانه صدور و مدیریت اوراق گام در بازار پول
- سقف ضمانت: حداکثر میزان مجاز ضمانت اوراق گام برای موسسه اعتباری عامل
- سقف اعتباری: حداکثر میزان بهره‌مندی بنگاه متعهد از اوراق گام است .
2- سامانه صدور و مدیریت اوراق گام
بانک مرکزی برای کمک به بهبود شیوه‌های تامین مالی سرمایه در گردش در ظرف مدت سه ماه، مدیریت و سامانه انتشار اوراق گام را راه‌اندازی می‌کند.
3- ویژگی های اوراق گام
از مشخصات اوراق گام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با نام بودن
- غیر کاغذی بودن
- بدون کوپن سود بودن
- انتشار در قطعات استاندارد شده با ارزش اسمی یک میلیون ریال
- با سررسید های حداقل یک ماهه و حداکثر تا 9_۱۲ ماه (در پایان هر ماه)
- این اوراق توسط موسسه اعتباری عامل وارد سامانه شده و اوراق بهادار به بازار سرمایه منتقل می‌شود.
- اوراق منتشر شده تا زمانی که در بازار پول وجود دارند، تنها با درخواست دارنده اوراق توسط بانک عامل قابل انتقال است. یعنی در واقع دارنده اوراق گام می تواند آن را بابت خرید نهاده به سایر بنگاه های عضو گام منتقل کند.
- پس از انتقال به بازار سرمایه و طی تشریفات مربوطه، فروش و تسویه اوراق صرفا در بازار مشخص شده قابل انجام است.
- دارندگان اوراق بهادار گام می‌توانند آنها را برای خرید به سایر شرکت‌های عضو سامانه گام منتقل کنند.
- خرید و فروش اوراق بهادار در بازار سرمایه و در چارچوب قوانین آن امکان‌پذیر است.
4- اعتبار سنجی بنگاه
- درخواست بنگاه متعهد
- اعتبارسنجی توسط بانک
- دریافت تضمین‌های کافی
- ثبت مقدار اعتبار در سامانه گام
- دریافت شماره درخواست از سامانه سمات
- ثبت در سامانه گام و دریافت نرخ کارمزد
- تخفیف در نرخ کارمزد تا حداکثر سقف هیات عامل (به منظور تشویق)
- دریافت تعهد جهت حق برداشت از کلیه حساب‌های بنگاه متعهد (در صورت عدم ایفای تعهدات)
طریقه نقل و انتقال و نقدشوندگی اوراق گام در بازار پول و بازار سرمایه
بازار پول
نقل و انتقال اوراق گام در سامانه گام (شبکه بانکی) صرفا در دوره یک ششم عمر اوراق گام (از تاریخ صدور اوراق گام) و بین اعضای سامانه گام و بابت خرید نهاده امکان پذیر می‌باشد (بدون اخذ کارمزد) و در این مدت قابلیت نقد شوندگی نخواهد داشت.
بازار سرمایه
- نگهداری اوراق تا سررسید و دریافت مبلغ اسمی به صورت کامل
- فروش اوراق در هر لحظه از پنج ششم باقیمانده عمر اوراق به نرخ جاری بازار و دریافت نقدی مبلغی کمتر از مبلغ اسمی اوراق با توجه به نرخ تنزیل (به دلیل تضمین بانک و نداشتن ریسک، نرخ تنزیل بالا نخواهد بود)
5- تخصیص اوراق گام
بنگاه متقاضی با اخذ ارائه سندهای دریافتی از بنگاه متعهد به موسسه اعتباری عامل، تقاضای صدور و تخصیص اوراق گام را با توجه به ارزش دریافتی ارائه می‌دهد. پس از توافق موسسه اعتباری، اوراق گام از طریق سامانه صادر شده و مالکیت آن به بنگاه متقاضی واگذار می‌شود.
6- فعالیت‌های موسسه اعتباری برای انجام تعهدات بنگاه متعهد
در صورت عدم ایفای تعهد توسط بنگاه، موسسه اعتباری عامل می‌بایست فعالیت‌های لازم را برای وصول مطالبات از بنگاه متعهد انجام دهد.
7- عواقب عدم ایفای تعهدات بنگاه متعهد
در صورتی که بنگاه متعهد در زمان سر رسید اوراق گام به تعهدات خود عمل نکند، اقدامات زیر صورت می‌گیرند:
الف:پرداخت وجه التزام تاخیر تادیه دین از تاریخ سررسید اوراق گام ب: ممنوعیت بهره‌مندی از صدور اوراق گام تا حداقل ۳ ماه بعد از زمان تسویه بدهی اوراق گام نکول شده پیشین.
در صورت بروز هرگونه تأخیر در پرداخت مبلغ اوراق گام، بانک/مؤسسه اعتباری عامل مکلف به پرداخت وجوه اوراق گام و همچنین وجه التزام به دارندگان این اوراق در ازای هر روز تأخیر می‌باشد.
وجه التزام تأخیر تأدیه دین موضوع این بند برابر با نرخ سود تسهیلات غیرمشارکتی به‌علاوه 8 درصد مقرر وفق مفاد تبصره ماده 10 دستورالعمل گواهی اعتبار مولد (گام) اصلاحی 16/01/1401 شورای پول و اعتبار است.
در صورت عدم پرداخت وجه، یک روز قبل از سررسید توسط بانک/مؤسسه اعتباری عامل، سپرده‌گذاری مرکزی مراتب را به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌نماید.
در صورت نکول از تأدیه وجه حداکثر تا 7 روز از تاریخ سررسید، سپرده‌گذاری مرکزی مبلغ اصل و وجه التزام موضوع این تبصره را بر مبنای محاسبه به صورت روزشمار از محل تضامین و حساب بانک/مؤسسه اعتباری عامل برداشت و به حساب دارندگان اوراق گام واریز می‌نماید. مستنکف از رعایت تعهدات موضوع این ماده به‌عنوان متخلف به مراجع ذی‌صلاح قانونی معرفی می‌گردد.
- پرداخت وجه التزام تاخیر تادیه دین از تاریخ سررسید اوراق گام برابر با نرخ سود تسهیلات غیر مشارکتی به علاوه 8 واحد درصد؛
- ممنوعیت بهرمندی از صدور اوراق گام تا حداقل سه ماه پس از زمان تسویه بدهی اوراق گام نکول شده قبلی؛
- مشمول محدودیت‌های بدهکاران بانکی
- ممنوعیت ایجاد هرگونه تعهد و اعطای تسهیلات به بنگاه متعهد از سوی هر یک از موسسات اعتباری تا زمان وصول کامل مطالبات
- افزایش سقف اعتباری بنگاه متعهد به میزان 10 واحد درصد در صورت دوبار ایفای تعهد متوالی بنگاه متعهد در سررسید
- بهرمندی به اندازه تمام فروش سال گذشته بنگاه از اوراق گام؛
- تخفیف در نرخ کارمزد (تا 30%) برای انتشار اوراق گام؛
- تسهیل و تسریع در فرایند انتشار مجدد اوراق گام
8- سقف کلی جهت صدور اوراق گام
- سقف کلی صدور و خرید اوراق گام از طریق شبکه بانکی و سقف تضمین برای هر موسسه اعتباری فعال، توسط هیات مدیره بانک مرکزی تعیین می‌شود.
- ماده 2: پس از صدور مجوز انتشار اوراق گام توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تعیین سقف اوراق قابل انتشار، بانک/مؤسسه اعتباری عامل مکلف است درخواست پذیرش اوراق گام را به بورس ارائه نماید.
- تبصره 1: محل پذيرش و معاملات اوراق بهادار متعلق به بانك هاي پذيرفته شده در بورس، براساس محل پذيرش سهام بانك در بورس است. محل پذيرش و معاملات اوراق متعلق به بانك هاي پذيرفته نشده در بورس تهران در شركت فرابورس ايران است.
- تبصره 2: با صدور مجوز و اعلام سقف جدید ضمانت اوراق گام از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، انتشار اوراق گام از محل مجوزهای قبلی امکان‌پذیر نخواهد بود. در این صورت بانک/مؤسسه اعتباری عامل مکلف به اخذ مجوز جدید از بانک مرکزی و رعایت مقررات این دستورالعمل می‌باشد.
- ماده 3: پس از رعايت ترتيبات موضوع ماده 2 درخواست پذيرش اوراق بانك/موسسه اعتباري عامل تا سقف اعلام‌شده توسط بانك مركزي در هيئت پذيرش بورس/فرابورس مطرح مي گردد.