مفهوم بورس و اوراق بهادار
اگر با بازارهای مالی آشنایی داشته باشید، پس حتما اسم بازار بورس اوراق بهادار را نیز شنیده‌اید. در واقع این بازار، یک بازار قانونی و نظام‌مند است که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت، عرضه می‌شود. برای آن‌که بتوانید در بازار سرمایه به یک معامله‌گر موفق تبدیل شوید و سود خوبی از معاملات خود به‌دست آورید، لازم است شناخت و تسلط کاملی نسبت این بازار داشته باشید. برای آشنایی بیشتر با بورس اوراق بهادار تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
«بازار بورس اوراق بهادار» که به اختصار به بازار بورس معروف است، به چند دسته تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از: بازار اصلی اول، بازار فرعی اول و بازار دوم. براساس شرایط و قوانینی که وجود دارد، شرکت‌ها می‌توانند در هر یک از این بازارهای بورس پذیرفته شوند و در نهایت نماد آن‌ها مورد معامله قرار می‌گیرد. ورود شرکت‌ها به این بازار به سادگی امکان‌پذیر نیست و به دلیل بررسی‌های متعدد و سختی که صورت می‌گیرد، برخی از شرکت‌ها موفق به اخذ پذیرش در این بازار نمی‌شوند. در ادامه این مقاله، درباره بورس اوراق بهادار و نحوه معامله در این بازار، اطلاعات بیشتری کسب خواهید کرد.
بورس اوراق بهادار چیست؟
شما در بازار بورس اوراق بهادار، می‌توانید به معامله (خرید و فروش) اوراق بهادار یا اسناد مالی با ارزش بپردازید. این بازار برای جلوگیری از ضررهای مالی سنگینی که سرمایه‌گذاران متحمل می‌شدند، ایجاد شد. در گذشته تمام زیان‌های مالی متوجه خود سرمایه‌گذار بود که احتمال ورشکستگی کامل را به همراه داشت و جبران آن دشوار بود. به همین دلیل بسیاری از کشورهای جهان، بورس را برای حمایت از سرمایه‌گذاران ایجاد کردند.
این بازار تحت عنوان شرکت سهامی عام اداره می‌شود و شرکت‌های سهامی زیادی نیز در آن وجود دارد. این شرکت‌ها مجاز به فروش اوراق قرضه و سهام خود هستند و بر اساس شرایط تعیین‌شده می‌توانند اقدام به جذب سرمایه‌گذاران زیادی نمایند. توسعه این بازار نقش بسزایی در رونق اقتصادی دارد و قابلیت این را دارد که سرمایه را چندین برابر کند. فقط کافی است سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به قوانین و شرایط سازمان بورس و اوراق بهادار توجه و تسلط کافی داشته باشند.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار معادل واژه لاتین (Securities) است و به هر نوع ورقه یا سند قابل معامله‌ای گفته می‌شود که ارزش مالی دارد و تضمین‌کننده حقوق مالی قابل انتقال برای دارنده آن است. به بیان دیگر، این سند قابلیت خرید و فروش دارد و از این رو نوعی ابزار مالی برای انتقال دارایی به شمار می‌رود.
این اوراق، ابزارهای قابل معامله‌ای هستند که از آن‌ها برای توسعه بازارهای مالی و افزایش سرمایه در بازارهای دولتی و خصوصی استفاده می‌شود. مسئولیت صدور این اوراق بر عهده یک شرکت یا نهاد است به آن، صادرکننده یا توزیع‌کننده اوراق گفته می‌شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه دسته «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام» و «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شود که در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها می‌پردازیم.
انواع اوراق بهادار
در بورس اوراق بهادار، چند نوع اوراق بهادار یافت می‌شود و آن‌ها را می‌توان در سه دسته کلی اوراق بدهی، اوراق صاحبان سهام و اوراق مشتقه جای داد. ویژگی‌های این اوراق به شرح زیر است:
- اوراق بهادار بدهی
در بورس اوراق بهادار، این اوراق برای شرکت‌هایی منتشر می‌شوند که سرمایه مورد نیاز کسب و کار خود را به طور کامل تامین نکرده‌اند و از این طریق مابقی سرمایه‌ای که نیاز دارند را از سرمایه‌گذاران قرض می‌گیرند. شرکت متقاضی به ازای دریافت سرمایه از خریدار، در بازه‌های زمانی مشخص مبلغی را که از قبل توافق شده به حساب مشتری واریز می‌کند و کل مبلغ دریافتی از مشتری را نیز در زمان سررسید عودت می‌دهد. بنابراین خریدار هیچ سهمی ندارد و فقط سود نقدی دریافت می‌کند.
خطرات این اوراق در مقایسه با سایر اوراق بهادار بسیار کم است و این معامله برای هر دو طرف کاملاً سودمند است. زیرا خریدار علاوه بر دریافت اصل پول خود، مبالغی را به صورت منظم دریافت می‌کند و شرکت ها نیز به جای اخذ وام‌های بانکی با سودهای کلان و شرایط سخت و زمان‌بری که دارد، از این نوع اوراق استفاده می‌کنند. همچنین بر خلاف سایر اوراق که احتمال عدم دریافت سود وجود دارد، در این اوراق شما حتما سود دریافت می‌کنید.
انواع اوراق بهادار بدهی برحسب شرکت صادرکننده آن، متفاوت است و به اوراق خزانه دولتی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق سود، سهام امتیاز، اوراق استصناع، اوراق صکوک شرکتی، گواهی سپرده، اوراق بهادار وثیقه‌ای، اوراق مرابحه و سلف موازی استاندارد تقسیم می‌شود.
متقاضیان اصلی انتشار این اوراق نیز معمولاً دولت‌ها هستند و اوراق بدهی دولتی، جزو معتبرترین اوراق بدهی در جهان به شمار می‌روند و به نحوی نشان‌دهنده ریسک اعتباری کشورها هستند. در واقع، هر چه اوراق بدهی دولتی یک کشور ارزش بیشتری داشته باشد، وضعیت اقتصادی و دولت آن کشور بهتر است.
- اوراق بهادار صاحبان سهام
این اوراق یکی از رایج‌ترین اوراق بهادار است که اکثر سرمایه‌گذاران برای کسب سود از آن استفاده می‌کنند. کلیه شرکت‌هایی که مجاز به پذیرش در بورس اوراق بهادار ایران هستند، باید مرحله ارزش‌گذاری را طی کنند. در واقع سازمان بورس، شرکت و سهام آن را بر اساس معیارهای خاصی ارزیابی می‌کند و ارزش اسمی برگه سهام اوراق بهادار آن شرکت را تعیین می‌کند. شرکت‌ها نیز بخشی از سهام یا برگه‌های اوراق بهادار خود را در بازار بورس ارائه می‌کنند و این فرصت را برای سرمایه‌گذاران به وجود می‌آورند که با معامله اوراق آن‌ها، در کسب و کار شرکت سهیم شوند.
خریداران این نوع از اوراق بهادار، هم از افزایش قیمت اوراق خود سود کسب می‌کنند و هم از امتیازات ویژه‌ای برخوردار می‌شوند. به عنوان مثال شرکت در سال مالی، سود حاصل از فعالیت خود را بین صاحبان اوراق تقسیم می‌کند و در این بین افرادی که سهام بیشتری خریداری کرده‌اند، سود بیشتری کسب خواهند کرد.
- اوراق بهادار مشتقه
اوراق مشتقه، یکی دیگر از انواع اوراق بهادار است که ارزش آن را دارایی‌های که از آن مشتق می‌شوند، تعیین می‌کند. مشتقه نیز قراردادی میان دو یا چند طرف و بر مبنای یک یا چند دارایی است. کارایی اوراق مشتقه، هم در بازار سهام و هم خارج از آن است.این اوراق بهادار نیز مانند اوراق صاحبان سهام، فاقد ارزش مادی است و ارزش آن‌ها وابسته به کالای فیزیکی خریداری شده، است. به بیان ساده‌تر، این اوراق برای خرید انواع کالاهای فیزیکی منتشر می‌شود و پشتوانه آن کالاهایی مانند سکه، زعفران و ارز است.
بنابراین ارزش‌گذاری اوراق مشتقه محدود به سهام نیست و سهام بورس، سود بهره و دارایی‌های موجود در بازار سهام نیز می‌توانند تعیین‌کننده ارزش اوراق مشتقه باشند. این اوراق همچنین دارای 4 دسته هستند که عبارتند از: قراردادهای آتی، معاوضه، آتی و اختیار معامله که همگی در بازارهای بین المللی قابل معامله هستند.
اهداف بازار بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار نیز با هدف‌های مشخصی ایجاد شده است و از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توسعه بازارهای مالی با کمک روش‌های جدید
- شفاف‌سازی قیمت محصولات شاخص
- تامین منابع مالی شرکت‌ها
- جذب سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه
- کاهش نرخ بیکاری با جذب سرمایه انسانی
- انجام معاملات در بازاری مطمئن
- تسهیل دسترسی به شرکت‌های تولیدی
- همکاری بهتر بین تامین کنندگان و خریداران
- کاهش ریسک معاملات با ایجاد بازاری قانونی و کنترل شده
خرید در بورس اوراق بهادار
اگر قصد دارید در خصوص شرایط خرید بورس اوراق بهادار ایران اطلاعات بیشتری کسب کنید، ادامه این مقاله به شما کمک خواهد کرد. شما با خرید اوراق بهادار می‌توانید سرمایه خود را افزایش دهید و در بازاری مطمئن و قانونی از سرمایه خود نگهداری نمایید. مراحلی که برای خرید اوراق بهادار باید انجام دهید، به شرح زیر است:
مرحله 1) مراجعه به کارگزاری معتبر
اولین قدم برای خرید در بورس اوراق بهادار، عضویت در یک شرکت کارگزاری معتبر جهت ارائه مدارک و اطلاعات هویتی شما به سازمان بورس است. در صورتی که با نحوه ثبت‌نام در کارگزاری آشنایی ندارید، می‌توانید مقاله تعریف کارگزاری بورس را مطالعه نمایید.
مرحله 2) عضویت در سامانه سجام
سامانه سجام برای مبارزه با پولشویی ایجاد شده است. به همین منظور کلیه افراد حقیقی و حقوقی باید حتما در این سامانه ثبت‌نام کنند و احراز هویت شوند. پس از انجام این مراحل، یک کد بورسی برای شما صادر می‌شود. نحوه ثبت‌نام و دریافت کد بورسی در مقاله آموزش گام به گام بورس، به طور کامل آموزش داده شده است. همزمان با کد بورسی، یک کد آنلاین معاملاتی برای شما صادر می‌شود که شما با استفاده از آن، می‌توانید به معامله در بورس اوراق بهادار اقدام نمایید. البته در نظر داشته باشید که انجام معاملات نیازمند گذشت چندین روز پس از ارسال کد بورسی است.
مرحله 3) شارژ حساب معاملاتی
در گام بعدی خرید در بورس اوراق بهادار، شما باید مبلغی را که برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته‌اید، به حساب معاملاتی خود منتقل کنید. این حساب نزد کارگزار محفوظ می‌ماند.
مرحله 4) خرید اوراق بهادار
مرحله نهایی، خرید در بورس اوراق بهادار است. برای انجام این کار، شما باید وارد سامانه شوید و سهام‌های مد نظر خود را انتخاب نمایید. سپس کارگزار سفارش شما را بررسی کرده و آن را به سیستم معاملاتی سازمان بورس منتقل می‌کند و در نهایت سهام برای شما ثبت می‌شود.
خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی
در صورتی که شما قصد دارید به صورت شخصی اقدام به خرید و فروش اوراق قرضه در «بورس اوراق بهادار» نمایید، باید مراحلی که پیش‌تر ذکر شد را انجام دهید که لازمه آن نیز ثبت‌نام در کارگزاری‌ها و همچنین دریافت کد بورسی است. با این وجود راه دیگری نیز برای خرید اوراق بهادار وجود دارد که در آن شما به کد بورسی نیازی نخواهید داشت. در این شیوه، شما می‌توانید به صورت غیرمستقیم و به واسطه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها به خرید اوراق بهادار بپردازید. به بیان ساده‌تر، سرمایه‌گذاران با ارائه سرمایه خود به صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بدون نیاز به کد بورسی می‌توانند اوراق بهادار را خریداری نمایند.
لازم به ذکر است که شما با مطالعه مقاله صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله همه اطلاعات لازم درباره این صندوق‌ها را به دست خواهید آورد.
همانطور که گفته شد، مشارکت در بورس اوراق بهادار، یکی از راه‌های کسب سود عالی در بازار سرمایه است. در واقع سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار می‌توانند سرمایه خود را هرچند مبلغ کمی باشد، در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس سرمایه‌گذاری کنند و به سود بیشتری دست پیدا کنند. برای خرید اوراق بهادار نیز دو راه وجود دارد. یک راه از طریق ثبت‌نام در کارگزاری‌ها و با استفاده از کد بورسی و راه دوم استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها است. انتخاب هر یک از این روش‌ها به میزان دانش و مهارت شما در بازار سرمایه و علاقه شما بستگی دارد.
ممنون از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید.
ممنون از سایت خوبتون. همه مقالات کاربردی هستن