صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله
همانطور که در مقاله انواع صندوق‌های سرمایهگذاری توضیح داده‌ایم، یکی از بهترین و پربازده‌ترین روش‌های سرمایه گذاری در بورس، استفاده از صندوق‌های سرمایهگذاری است. بر اساس نوع و شیوه خرید و فروش این صندوق‌ها می‌توان آن‌ها را به دو دسته کلی تقسیم کرد. دسته اول شامل صندوق‌هایی است که برای خرید و فروش واحد، نیاز به رجوع به سایت آن‌ها دارد. در دسته دوم امکان خرید و فروش از طریق سامانه آنلاین معاملاتی فراهم شده است. این دسته با نام صندوق‌های قابل معامله یا ETF شناخته می‌شوند و در ادامه با این صندوق بیشتر آشنا خواهید شد.
تعریف صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)
صندوق قابل معامله با نام اختصاری ETF که مخفف عبارت Exchange Traded Fund است، به صندوق‌هایی گفته می‌شود که در بازار بورس می‌توان واحدهای سرمایهگذاری آن‌ها را خرید و فروش کرد. سایر صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله نیستند و سرمایه‌گذاران اغلب مجبورند برای خرید و فروش واحدهای سرمایهگذاری به صندوقی که در آن سرمایهگذاری کرده‌اند مراجعه کنند. واحد سرمایهگذاری این نوع صندوق‌ها مانند سهام عادی به سادگی قابل خرید و فروش است. یعنی هر درصدی از کل واحدهای یک صندوق را خریداری نماییم، به همان نسبت از کل سرمایهگذاری صندوق بهره‌مند می‌شویم. از آن‌جایی که قیمت تمام شده این واحدها پایین است و با کمترین هزینه می‌توان در این صندوق‌ها سرمایهگذاری کرد، جزء بهترین گزینه‌ها برای سرمایهگذاری به شمار می‌رود.
کارکرد صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله
قبل از هر توضیحی در مورد صندوق‌های قابل معامله بهتر است به بند “ه” قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید مصوب 88/05/29 نگاهی بیندازیم. در تعریف این ماده آمده است. «صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایهگذاری در اوراق بهادار است. واحدهای صندوق پس از پذیره‌نویسی اولیه در سامانه معاملات فرابورس خرید و فروش می‌شوند». سبد سرمایهگذاری صندوق‌های قابل معامله در بورس، شامل سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار است. این صندوق در ازای این دارایی‌ها، واحدهای سرمایهگذاری خود را به سرمایه‌گذاران عرضه می‌کند.
واحدهای صندوق قابل معامله نیز مانند سهام در بازار تعیین قیمت می‌شوند و سرمایه‌گذاران می‌توانند در روزهای کاری، به واسطه کارگزاری‌ها به خرید و فروش واحدهای این صندوق اقدام نمایند.
ویژگی‌های صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله
مهمترین ویژگی صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)، همانطور که از نامش پیداست، بازارپذیری و در واقع قابل معامله بودن آن‌ها است. یعنی خرید و فروش واحدهای سرمایهگذاری صندوق‌های قابل معامله در بازار سرمایه و در ساعات فعالیت بازار انجام می‌شود. فعالیت اصلی این صندوق‌ها، سرمایهگذاری در اوراق بهادار و دارایی‌های فیزیکی است که از آن‌ها به عنوان سرمایه پایه صندوق استفاده می‌شود.
نرخ و ارزش صندوق و عملکرد معاملاتی آن، به ارزش دارایی‌های پایه آن صندوق بستگی دارد. هنگام خرید واحدهای سرمایهگذاری صندوق قابل معامله، باید به قیمتی که با آن معامله می‌شود و قیمت ارزش هر واحد سرمایه گذاری (NAV) توجه کرد. اگر معامله با قیمتی بیش از قیمت NAV انجام شود یعنی حباب وجود دارد و اگر زیر قیمت NAV معامله انجام شود، ارزش بالاتر هر واحد صندوق نسبت به ارزشی که معامله می‌کند را نشان می‌دهد و به گونه‌ای فرصت خرید محسوب می شود.
اگر قصد سرمایهگذاری در صندوق‌های قابل معامله دارید، در نظر داشته باشید که واحدهای سرمایهگذاری در این صندوق‌ها باید زیر یا نزدیک به قیمت NAV خریداری شوند. مکانیسم معامله این صندوق‌ها بر اساس تقاضا و عرضه موجود در بازار شکل می‌گیرد. همچنین قیمت ابطال تقریباً همیشه برابر با قیمت NAV هر واحد سرمایه گذاری است.
سرمایه گذاری در انواع شاخص‌های بازار و اوراق بهادار، تشکیل سبد متنوع، خرید اعتباری، هزینه پایین و نقدشوندگی بالا، منعطف بودن، کارایی معاملات، صرفه جویی مالیاتی و سهولت سرمایه گذاری از دیگر ویژگی‌های صندوق‌های قابل معامله است. معاملات در این نوع صندوق‌ها از طریق سامانه معاملات آنلاین انجام‌پذیر است و همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای سرمایهگذاری این صندوق را به صورت آنلاین خرید و فروش کنند.
تفاوت صندوق قابل معامله و صندوق سرمایهگذاری مشترک
صندوق قابل معامله یا ETF از نظر ساختاری با صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک شباهت بسیار زیادی دارد. یعنی شما زمانی که بازار معاملات سهام باز است می‌توانیدئبه خرید و فروش یک یا چند واحد از صندوق قابل معامله یا ETF اقدام نمایید. در واقع شما با خرید واحدهای ETF پول و سرمایه خود را در این صندوق سرمایهگذاری می‌کنید. سپس سرمایه شما توسط یک تیم حرفه‌ای و کاربلد مدیریت می‌شود تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار، آن را به حداکثر بازدهی برسانند.
با وجود این شباهت، در صندوق سرمایهگذاری مشترک، فقط در پایان روز و پس از محاسبه NAV می‌توان به خرید و فروش واحدها پرداخت. این در حالی است که در صندوق قابل معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای خود را همانند سهام در طول روز معامله کنند.
مزایای صندوق‌های قابل معامله
این صندوق‌ها علاوه بر تمامی مزیت‌های صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک، مزیت‌های دیگری نیز دارند که بر محبوبیت این صندوق‌ها نزد سرمایه‌گذاران افزوده است. در ادامه به این مزیت‌ها اشاره می‌کنیم.
سهولت خرید و فروش
یکی از مهمترین مزیت‌های صندوق‌های قابل معامله این است که واحدهای سرمایهگذاری این صندوق‌ها به آسانی و به صورت آنلاین به خرید و فروش می‌رسند.
قدرت نقدشوندگی بالا
زمان بازپرداخت مبلغ فروش واحدهای سرمایهگذاری در صندوق قابل معامله بسیار پایین است و ظرف سه روز کاری به حساب مشتری انتقال می‌یابد.
محاسبه سریع NAV
ارزش خالص دارایی سایر صندوق‌ها یا همان NAV معمولا روز کاری بعد محاسبه می‌شود و برای خرید یک واحد سرمایهگذاری هر صندوق، قیمت فردای آن محاسبه می‌شود. در صورتی که در صندوق‌های ETF میزان NAV هر دو دقیقه یک‌بار محاسبه می‌شود. این امر به تسهیل خرید آنلاین و محاسبه قیمت نیز کمک می‌کند.
معافیت از مالیات
براساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، برای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهار قانون اساسی، معامله واحدهای سرمایهگذاری صندوق‌های ETF معاف از مالیات است.
شفافیت بالا
باتوجه به اینکه خرید و فروش در صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله در طول ساعت کاری بورس انجام می‌شود، مبلغ خرید و فروش سهام مشخص است. این شفافیت از احتمال تقلب و سوء استفاده از جانب مدیران صندوق می‌کاهد.
نبود صف خرید
هرچند ساز و کار سرمایهگذاری در این صندوق‌ها مشابه بازار سهام است، اما در صندوق قابل معامله، خرید و فروش به صورت آنی است و لازم نیست سرمایه‌گذاران آن در صف خرید و فروش منتظر بمانند.
هزینه پایین‌تر
با توجه به اینکه ارائه خدمات خرید و فروش، ارتباط با مشتریان و … توسط کارگزاری انجام می‌شود، صندوق‌های قابل معامله نیازی به ارائه این خدمات ندارند. درنتیجه هزینه کمتری بر عهده سرمایه گذار خواهد بود. همچنین سرمایه‌گذاران با هزینه بسیار کمی می‌توانند در این صندوق‌ها سرمایهگذاری کنند.
معایب صندوق‌های قابل معامله
امکان معاملات آنلاین و آنی در بورس، از طرفی به عنوان مزیت محسوب می‌شود و از طرف دیگر می‌تواند برای سرمایه‌گذاران بدو تجربه که ممکن است در بازار سرمایه هیجانی عمل کنند، زیان‌آور باشد.
در واقع عده‌ای از سرمایه‌گذارانی که به تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اند و از دانش و تجربه کافی در خصوص نحوه عمل کردن در این بازار برخوردار نیستند، ممکن است با دیدن نوسانات قیمت‌ها دچار هیجان شوند و خیلی عجولانه دست به تصمیم‌گیری‌هایی بزنند که در نهایت ممکن است به ضرر آن‌ها باشد. این در حالی است که برای دستیابی به بازدهی و سود مطلوب، به صرف زمان زیادی نیاز است.
سرمایه گذاری در صندوق های ETF مناسب چه افرادی است؟
با توجه به متنوع بودن سبد صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله، سرمایهگذاری در این صندوق‌ها می‌تواند برای هر سرمایهگذاری مناسب باشد. زیرا با فراهم آوردن امکان بهره‌مندی از تنوع سبد خرید، از میزان ریسک‌پذیری سرمایهگذاری در این صندوق‌ها کاسته می‌شود. همچنین واحدهای سرمایهگذاری ETF به صورت آنلاین قابل خرید و فروش است، در نتیجه سرمایهگذاری در آن برای افرادی که بیشتر دوست دارند در بازار سهام سرمایهگذاری کنند، جالب و مناسب است.
یکی از نکاتی که برای سرمایه گذاری در صندوق‌های قابل معامله باید در نظر داشته باشید، این است که بازدهی این صندوق‌ها در بلندمدت به حد مطلوب می‌رسد. به عبارتی سرمایه‌گذاران باید برای ۶ ماه در سرمایهگذاری در این صندوق‌ها صبر و تمرکز داشته باشند تا به حد مطلوبی از سوددهی دست یابند.
بهترین صندوق سرمایه گذاری بورسی کدام است؟
برای شروع سرمایهگذاری در صندوق قابل معامله، باید عملکرد و کارنامه این صندوق‌ها را در بازه حداقل 6 ماهه بررسی کنیم و بر اساس وضعیت فعالیت صندوق و میزان بازدهی آن، صندوق مناسب و مدنظر خود را انتخاب کنیم. بعد از یافتن صندوق مورد نظر باید از طریق یک کارگزاری معتبر برای خرید واحدهای سرمایه گذاری اقدام کنید. اگر مایل به دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص کارگزاری‌ها هستید، می‌توانید مقاله تعریف کارگزاری بورس را مطالعه نمایید و با معیارهای یک کارگزاری مناسب آشنا شوید. مطالعه این مقاله شما را در پیدا کردن یک کارگزاری خوب و خدماتی که ارائه می‌دهند آشنا می‌سازد. پس از آن که کارگزاری مدنظر خود را انتخاب نمودید، به دریافت کد بورسی اقدام می‌کنید.
پس از آن تنها کاری که باقی می‌ماند، مراجعه به سامانه معاملات آنلاین است. پس از مراجعه به سامانه می‌توانید سفارشات خود را مبنی بر خرید واحدهای صندوق ثبت نمایید و همچنین هر زمان که خواستید، واحدهای صندوق را به فروش برسانید.
جمع بندی
صندوق‌های قابل معامله یا ETF، با ساختاری مشابه به صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک، از پتانسیل خرید و فروش آنلاین در بازار بورس برخوردارند. به همین دلیل این صندوق‌ها به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها برای سرمایهگذاری تبدیل شده است. این صندوق‌ها به دلیل کاهش ریسک‌پذیری با تنوع و بازدهی بالایی که دارند، برای سرمایه‌گذاران جذاب به نظر می‌رسند. از طرف دیگر، به دلیل اینکه نوسانات و اتفاقات احتمالی بازار سرمایه را در نظر می‌گیرند، به جایگاهی امن برای سرمایهگذاری تبدیل شده‌اند.
اگر شما هم به انجام معاملات آنلاین در بورس علاقه‌مند هستید، اما فرصت و دانش کافی برای این کار را در اختیار ندارید، صندوق‌های قابل معامله گزینۀ مناسبی برای شما هستند.