مفهوم سبدگردانی در بورس
اگر با بازار سرمایه آشنایی داشته باشید، پس احتمالا واژه سبدگردانی به گوشتان خورده است. این مقاله برای تکمیل دانسته‌های شما در رابطه با سبدگردانی و آموزش سبدگردانی در بورس تهیه شده است. از این رو توصیه می‌کنیم تا پایان مقاله با ما همراه بمانید.
همانطور که در مقاله‌های پیشین اشاره کردیم، سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو طریق مستقیم و غیر مستقیم انجام می‌گیرد. در روش مستقیم، افراد به واسطه تجربه، دانش و مهارتی که در بازار بورس دارند، به طور مستقیم و بدون واسطه، شخصا اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند. اما در روش غیرمستقیم، سرمایه‌گذاران باید از شرکت‌های سبدگردان و یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند. در ادامه به پرسش‌هایی از قبلی سبدگردانی چیست؟ مزایای و محدودیتهای سبدگردانی کدام‌اند و حداقل سرمایه لازم برای سبدگردانی چقدر است؟ پاسخ خواهیم داد.
سبدگردانی چیست؟
پیش از آن که بگوییم سبدگردانی چیست، لازم است تعریفی از افراد سبدگردان ارائه دهیم. سبدگردان‌ها افرادی حقوقی هستند که عهده‌دار مدیریت دارایی‌های اشخاص حقیقی و حقوقی، به منظور کسب سود مطلوب در بازار بورس می‌شوند. در واقع سبدگردان‌ها، افرادی با تجربه، آگاه و باسواد در زمینه بازار هستند که توانایی تحلیل و ارزیابی وضعیت کنونی بازار و همچنین پیش‌بینی وضعیت آینده بازار را دارند.
و اما سبدگردانی چیست؟ در تعریف این اصطلاح می‌توان گفت: “سبدگردانی” فرآیندی است که در آن افراد حرفه‌ای و متخصص در زمینه بازار بورس، مدیریت پرتفوی سرمایه‌گذاران را بر عهده می‌گیرند و بر اساس میزان سرمایه و ریسک‌پذیری‌شان، به معامله سهام آن‌ها می‌پردازند.
هدف از سبدگردانی، کسب حداکثر سود بر اساس انتظار سرمایه‌گذاران همراه با حد معقولی از ریسک است. سبدگران‌ها در ازای خدماتی که به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند، کارمزد دریافت می‌کنند. رابطه‌ای که میان سرمایه‌گذاران و سبدگردان‌ها وجود دارد، به نوعی رابطه وکیل و موکل است و سبدگردان‌ها می‌تواند به وکالت از موکلان خود که همان سرمایه‌گذاران هستند، در مجمع عمومی شرکت‌های سهامی حاضر شوند. همچنین آن‌ها می‌توانند به نیابت از موکلان خود، سود سهام و سایر اوراق بهادار، سهام جایزه و حق تقدم خرید سهام را دریافت نمایند.
معیارهای انتخاب سبدگردان
انتخاب بهترین شرکت سبدگردانی، مهمترین موضوعی است که شما به عنوان یک سرمایه‌گذار در سبدگردانی باید مد نظر قرار دهید. به طور کلی برای انتخاب بهترین شرکت سبدگردانی چهار فاکتور اصلی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه نمایید:
- سابقه
شما در زمان انتخاب بهترین شرکت سبدگردانی، باید به میزان سابقه شرکت‌ها توجه کنید. در واقع هر چه یک شرکت سبدگردان سابقه فعالیت بیشتری داشته باشد، یعنی از تجربه بیشتری در این زمینه برخوردار است و تسلط آن بر بازار نیز بیشتر خواهد بود. در نتیجه می‌توان سود بیشتری از طریق آن کسب نمود.
- عملکرد شرکت
بررسی عملکرد شرکت سبدگردان و میزان بازدهی آن در دوره‌های قبلی، یکی از معیارهای بهترین سبدگردانی است. موفقیت و میزان سودی که سبدگردان کسب کرده است، می‌تواند عملکرد آن را به خوبی نشان دهد.
- تیم متخصص
مدیریت پرتفوی شما در شرکت‌های سبدگردانی، بر عهده تیم متخصص و تحلیلگر شاغل در آن است. بنابراین هر چه این تیم حرفه‌ای‌تر، قوی‌تر و مجرب‌تر باشند، بر احتمال کسب سود بیشتر شما در این شرکت خواهد افزود.
- تجربه سایر سرمایه‌گذاران
برای انتخاب بهترین شرکت سبدگردانی، می‌توانید به نظرات و تجربه سرمایه‌گذاران پیشین این شرکت مراجعه نمایید. بررسی این نظرات به تصمیم شما مبنی بر انتخاب بهترین سبدگردانی کمک شایانی خواهد کرد.
سبدگردانی چه ویژگی و مزایایی دارد؟
همه ابزارها و روش‌هایی که در بازار سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرند، از مزایا و معایبی برخوردارند. سرمایه‌گذاران بر اساس میزان سرمایه و ریسک‌پذیری خود و همچنین شرایط هر یک از این ابزارها و روش‌های سرمایه‌گذاری، دست به انتخاب یکی از آن‌ها می‌زنند. سبدگردانی در کنار صندوق‌های سرمایه‌گذاری، جزء روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری در بورس به شمار می‌رود. خصوصیات مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در مقاله «آشنایی با صندوق سرمایه گذاری» به طور کامل بیان کردیم و در ادامه این مقاله به تشریح مزایای بهترین سبدگردانی می‌پردازیم:
- عدم نیاز به تخصص و مهارت بورسی
این مزیت سبدگردانی بیشتر برای افرادی که از دانش و تجربه لازم برای سرمایه‌گذاری در بورس برخوردار نیستند، کاربرد دارد. این گروه از افراد که آشنایی کافی برای معامله در بازار بورس ندارند، می‌توانند دارایی و سرمایه خود را در اختیار سبدگردانان قرار دهند تا آن‌ها سود مطلوبی را از طریق مدیریت پرتفوی سرمایه‌گذار به دست آورند.
- عدم نیاز به صرف وقت برای انجام معاملات بورسی
بسیاری از افرادی که سبدگردانی را به عنوان روش سرمایه‌گذاری در بورس انتخاب می‌کنند، از زمان و فرصت کافی برای رصد بازار بورس و سهام برخوردار نیستند. به بیان ساده‌تر، سبدگردانی امکان سرمایه‌گذاری بدون دغدغه و نیاز به صرف وقت برای انجام معاملات فراهم آورده است و این اقدامات به جای سرمایه‌گذار، بر عهده تیم متخصصی که به آن‌ها سبدگردان گفته می‌شود، خواهد بود.
- نظارت سازمان بورس بر ارائه خدمات
شرکت‌های سبدگردان باید از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت اخذ کنند و تحت نظارت این سازمان خدمات خود را به سرمایه‌گذاران ارائه دهند. این امر می‌تواند به سرمایه‌گذاران درخصوص نظارت نهادی معتبر بر نحوه مدیریت دارایی آن‌ها اطمینان خاطر دهد.
- مدیریت سرمایه با ریسک کمتر
همانطور که گفته شد، مدیریت سبد و پرتفوی سرمایه‌گذاران در این روش، بر عهده یک تیم متخصص و تحلیلگر بورس خواهد بود که از اطلاعات کافی در خصوص تخصیص سرمایه به سهام‌های پرسود، برخوردارند. این امر به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار بورس کمک می‌کند.
- امکان نظارت بر نحوه مدیریت دارایی
سرمایه‌گذاران پس از اخذ قرارداد با شرکت‌های سبدگردان، امکان ورود به پنل کاربری داده می‌شود تا بتوانند به واسطه آن، بر وضعیت دارایی‌ها و نحوه مدیریت آن توسط سبدگردانان نظارت کنند. در نتیجه سرمایه‌گذار می‌تواند از جزئیات سود و زیان سرمایه‌گذاری خود مطلع شود. البته در نظر داشته باشید که این جزئیات با تاخیر یک هفته‌ای در پنل نمایش داده می‌شود.
- امکان کسب سود مطلوب
با توجه به اینکه دستمزد سبدگردانان به کسب سود سرمایه‌گذاران بستگی دارد و به صورت درصدی اعمال می‌شود، سرمایه‌گذاران می‌توانند از تلاش حداکثری تیم سبدگردان برای کسب سود بیشتر، اطمینان حاصل نمایند. همچنین لازم است بدانید در صورتی که سود حاصل از سبدگردانی شما از میزان سود سالانه بانکی کمتر باشد، موظف به پرداخت کارمزد نخواهید بود.
محدودیتهای سبدگردانی
در کنار مزایایی که برای سبدگردانی ذکر شد، محدودیت‌هایی نیز برای سرمایه‌گذاری به این روش وجود دارد. سبدگردانی، مدیریت اختصاصی دارایی سرمایه‌گذاران است که توسط یک تیم متخصص و تحلیلگر با سابقه انجام می‌شود. به همین دلیل با هزینه بیشتری نسبت به سایر روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری همراه خواهد بود. همچنین شرکت‌های سبدگردان اصولا میزانی را به عنوان حداقل سرمایه برای سرمایه‌گذاری به این شیوه مشخص می‌کنند.
معمولا مدت قراردادهای سبدگردانی حدود یک سال است و در طول این مدت، سرمایه‌گذاران نباید برای خروج و برداشت سرمایه و دارایی خود اقدام نمایند. برای خروج پیش از اتمام قرارداد سرمایه‌گذاران با شرکت‌های سبدگردانی، قوانین خاصی وجود دارد که همه در متن قرارداد ذکر خواهد شد. بنابراین زمان عقد قرارداد، کلیه بندهای آن را به دقت مطالعه نمایید.
از این رو متقاضیان سرمایه‌گذاری با استفاده از سبدگردانی باید دید بلند مدت و همچنین سرمایه زیادی برخوردار باشند. چون در غیر این صورت، ممکن است با محدودیت‌هایی در زمینه ارائه خدمات سبدگردانی مواجه شوند.
حداقل سرمایه برای سبدگردانی
اصولاً شرکت‌های سبدگردانی برای شروع به فعالیت و ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران، مبلغی را به عنوان حداقل سرمایه به منظور سبدگردانی در بورس اعلام می‌کنند. همانطور که گفته شد، در سبدگردانی سرمایه‌ها توسط یک تیم تحلیلگر بورس که از دانش و تجربه کافی در این زمینه برخوردارند، مدیریت می‌شود و هزینه‌های جاری شرکت سبدگردان، بالا خواهد بود. به همین دلیل سرمایه‌گذاری از این طریق برای افرادی که سرمایه اندکی در اختیار دارند، صرفه اقتصادی ندارد و لازم است حداقل سرمایه‌ای که این شرکت‌ها مشخص می‌کنند را در اختیار داشته باشند. حداقل سرمایه مورد پذیرش در شرکت‌های مختلف، متفاوت است و از 100 میلیون تومان شروع می‌شود و تا ده‌ها میلیارد هم خواهد رسید. بیشتر شرکت‌های سبدگردانی مبالغ میلیاردی را می‌پذیرند و معمولا سرمایه زیر 100 میلیون تومان را قبول نخواهند کرد.
تفاوت سبدگردانی با سایر روش‌های سرمایه گذاری
همانطور که گفتیم، سبدگردانی یکی از روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری در بورس است. این روش، تفاوت‌هایی با سایر روش‌های سرمایه‌گذاری دارد که در ادامه به مقایسه سبدگردانی با سپرده‌گذاری در بانک و همچنین استفاده از صندوق سرمایه‌گذاری می‌پردازیم:
- سبدگردانی و سپرده‌گذاری در بانک
سرمایه‌گذاران با سپرده‌گذاری در بانک، از سود ثابتی برخوردار می‌شوند. این روش برای افرادی که ریسک‌پذیر نیستند، قابل استفاده است و تا حدودی پاسخگوی نیاز آن‌ها خواهد بود. یکی از محدودیت‌هایی که در این روش وجود دارد، این است که برای برداشت پول محدودیت زمانی وجود دارد. به طور مثال سرمایه گذاران تا یک‌سال، حق برداشت سرمایه خود از بانک را ندارند و در این صورت جریمه خواهند شد. بازدهی و سودی که شما از این روش به دست خواهید آورد در مقابل سود حاصل از سبدگردانی بسیار کمتر خواهد بود. در واقع در سبدگردانی، تلاش سبدگردان کسب سود بیشتر از سود بانکی است. همچنین شما از طریق سبدگردانی در سهام شرکت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنید و از این طریق، ارزش پول خود را در برابر تورم حفظ خواهید کرد.
- سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری
برای بررسی تفاوت میان سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری، فاکتورهایی را در نظر گرفته‌ایم که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
- مالکیت سهام: در سبدگردانی، سرمایه‌گذار مالیت سهام خود را برعهده دارد و سبدگردان تنها وکیل او در خرید و فروش سهام است. اما در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذار به صورت غیرمستقیم مالک سهام خریداری شده توسط صندوق است.
- نظارت بر خرید و فروش: در سبدگردانی، سرمایه‌گذاران از طریق پنل کاربری امکان نظارت بر معاملات را خواهد داشت. اما در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران از وضعیت عملکرد صندوق‌ها مطلع نخواهند شد و نمی‌توانند آن را رصد نمایند.
- محدودیت معاملات: سبدگردانان، معاملات بازار را بر اساس ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران و سرمایه آن‌ها انجام می‌دهند ولی مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری، معاملات بازار را بر اساس سود و زیان و ریسک‌پذیری کل سرمایه‌گذاران صندوق انجام می‌دهند. در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، معاملاتی که کمترین ریسک را دارند، در اولویت هستند.
- هزینه‌ها: با توجه به اختصاصی بودن خدماتی که در شرکت‌های سبدگردانی ارائه می‌شود، هزینه بیشتری نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری خواهند داشت.
- حداقل سرمایه: در سبدگردانی، محدودیت سرمایه‌گذاری وجود دارد و سرمایه‌گذاران باید حداقل 100 میلیون تومان سرمایه در اختیار داشته باشند. این در حالی است که سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری با خرید یک واحد از صندوق امکان‌پذیر است و قیمت هر واحد هم مبلغی چند صد هزار تومانی خواهد بود.
سود سبدگردانی
سود سبدگردانی هیچ عدد مثبت و ثابتی نیست که بتوان آن را اعلام کرد و در واقع همواره در حال تغییر است و در بازه‌های زمانی مختلف، سود متفاوتی خواهد داشت. دلیل اصلی این امر هم به نوسانات بازار بورس مربوط می‌شود و به همین جهت هیچ سود تضمین‌شده‌ای را نمی‌توان برای سبدگردانی در نظر گرفت. با این وجود نکته‌ای که باید مد نظر داشته باشید، این است که سبدگردان تنها در شرایطی از شما کارمزد دریافت خواهد کرد که سود حاصل از سبدگردانی آن‌ها برای داراریی‌ها و سرمایه شما، بیش از سود بانکی باشد. در غیر این صورت شما موظف به پرداخت کارمزد برای سبدگردانی نخواهید بود. به همین دلیل، سبدگردان نهایت سعی و تلاش خود را می‌کند تا بتواند سودی بیشتر از سود بانکی را برای شما به ارمغان بیاورد، تا از این طریق خودش هم بتواند کارمزد کسب کند.
شرایط و قوانین سبدگردانی
تمام شرکت‌هایی که قصد دارند به عنوان شرکت سبدگردانی مشغول به فعالیت شوند، باید از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوزهای مربوطه را دریافت کنند. این مجوزها دارای محدودیت زمانی است و پس از هر دوره براساس بازدهی هر شرکت، برخورداری از تیم متخصص و مجرب و همچنین امکانات لازم، تمدید خواهد شد. همچنین بر اساس قانون، شرکت‌هایی که بدون مجوز در زمینه سبدگردانی فعالیت می‌کنند، مجازات خواهند شد.
شرکت‌های سبدگردانی در ایران، موظفند مبلغی را به منظور حق نظارت سازمان بورس پرداخت نماید و از این رو سعی می‌کند که بازدهی مطلوب و سود معقولی را برای سرمایه‌گذاران کسب کند.
پس از انتخاب شرکت سبدگردان توسط سرمایه‌گذار، قراردادی میان آن‌ها منعقد خواهد شد که در آن، کلیه شرایط همکاری از جمله میزان کارمزد، محدودیت سرمایه، حداقل سود سرمایه‌گذار، محدودیت برداشت و به طور کلی اختیارات و وظایف هر دو طرف به طور کامل و شفاف، بیان می‌شود.
در این مقاله به بررسی سبدگردانی که یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری است، پرداختیم. همچنین به مزایا و محدودیتهای سبدگردانی و همچنین معیارهایی که برای انتخاب بهترین شرکت سبدگردانی باید مد نظر سرمایه‌گذاران قرار بگیرد، اشاره کردیم.
بنابر آنچه گفته شد، در سبدگردانی، سرمایه و دارایی افراد به تیم متخصص و تحلیلگر بورس سپرده می‌شود که به آن‌ها سبدگردان می‌گویند. این تیم بر اساس سرمایه و ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران به خرید و فروش سهام می‌پردازند. از آن‌جایی که مدیریت دارایی سرمایه بر عهده یک تیم تخصصی است، هزینه جاری آن زیاد است و برای هر کسی مناسب نخواهد بود. به همین دلیل اگر سرمایه میلیاردی در اختیار دارید و می‌خواهید سود خوبی از سرمایه خود کسب کنید، می‌توانید سبدگردانی را انتخاب نمایید.