مراحل و نحوه خرید و فروش سهام
بازار سرمایه، به بازاری گفته می‌شود که در آن افراد به معامله اوراق بهادار شرکت‌های سهامی عام می‌پردازند. امروزه شمار متقاضیان ورود به بازار سرمایه و کسب سود از این طریق بسیار زیاد شده است. آنچه برای ورود به این بازار اهمیت دارد، داشتن اطلاعات و دانش کافی در زمینه بورس و نحوه خرید و فروش سهام در این بازار است. در این مقاله، به آموزش خرید و فروش سهام پرداخته‌ایم و شما با مطالعه آن می‌توانید با نحوه خرید و فروش سهام در بازار سرمایه آشنا شوید.
مراحل ورود به بورس و خرید و فروش سهام
خرید و فروش سهام در بازار سرمایه در چندین مرحله ساده انجام می‌شود که به ترتیب زیر است:
- ثبت نام در سامانه سجام
یکی از ملزومات ورود افراد به بازار بورس، دریافت کد بورسی است. این کد برای هر شخص منحصر به فرد است و به عبارتی کد شناسایی سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. دریافت کد بورسی با ثبت نام در سامانه سجام و احراز هویت آن انجام می‌شود. بنابراین، نخستین گام برای ورود متقاضیان به بازار سرمایه، ثبت نام در سامانه سجام است تا در نهایت کد بورسی یکتای خود را دریافت کنند.
- افتتاح حساب در کارگزاری بورس
در گام دوم، متقاضیان باید در یک کارگزاری بورس به صورت حضوری یا غیرحضوری افتتاح حساب نمایند. در حال حاضر 108 کارگزاری در ایران مشغول به فعالیت هستند که مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار را کسب کرده‌اند.
- دسترسی به سامانه معاملاتی
پس از دریافت کد بورسی و ثبت نام در کارگزاری بورس، متقاضیان نام کاربری و رمز عبور خود را دریافت می‌کنند و پس از آن می‌توانند به سامانه معاملاتی کارگزاری مدنظر خود دسترسی پیدا کنند. آن‌ها پس از ورود به سامانه معاملاتی، می‌توانند از خدمات کارگزاری استفاده کنند و معاملات خود را طریق این سامانه انجام دهند.
- امضای توافقنامه‌های کارگزاری
متقاضیان ورود به بازار سرمایه، قبل از انجام هرگونه معامله، موظف هستند توافق‌نامه‌هایی که کارگزاری منتخبشان، بر اساس دستورالعمل و مقررات خود طراحی کرده‌اند را امضا نمایند. بدون امضای این توافقنامه‌ها امکان انجام معامله وجود ندارد. پس اگر شما هم یکی از متقاضیان خرید و فروش سهام در بازار سرمایه هستید، این مرحله را فراموش نکنید.
- افزایش اعتبار حساب بورسی
یکی از ملزومات خرید اوراق بهادار پس از ورود به سامانه معاملاتی، شارژ حساب بورسی است. شارژ حساب بورسی از طریق پرداخت الکترونیکی انجام می‌شود و نحوه انجام آن به میزان مبلغ شارژ بستگی دارد. شارژ مبالغ کمتر از 50 میلیون تومان از طریق سامانه معاملاتی امکان‌پذیر است، اما برای شارژ مبالغ بیش از 50 میلیون تومان، نیاز به مراجعه حضوری به بانک و واریز مبلغ به یکی از حساب‌های کارگزاری مورد انتخاب است. پس از واریز مبلغ، تصویر فیش واریزی به کارشناسان کارگزاری ارسال می‌شود و در نهایت، شارژ حساب بورسی متقاضی از طریق کارگزاری منتخب انجام می‌شود.
- خرید و فروش سهام در سامانه معاملاتی
خرید یا فروش اوراق بهادار در بازار بورس، نیازمند ثبت درخواست متقاضی در قالب سفارشی در سامانه معاملاتی است. این سفارش، از طریق کارگزار مربوطه به هسته معاملات ارسال می‌شود و در صورت مساعد بودن نماد، معامله انجام می‌شود.
انواع روش‌های خرید و فروش سهام در بورس تهران
برای خرید و فروش سهام در بازار سرمایه، شیوه‌های متعددی پیش روی شما است و می‌توانید بر اساس نیاز و شرایط خود یکی از آن‌ها را انتخاب نمایید:
- خرید و فروش سهام در بورس به صورت آنلاین
در این روش، متقاضیان با مراجعه به سامانه برخط کارگزاری‌ها می‌توانند درخواست خود را مبنی بر خرید یا فروش سهام در بورس به ثبت رسانده و اقدامات لازم را به صورت آنلاین انجام دهند.
- ثبت سفارش خرید و فروش سهام با مراجعه حضوری به شعب کارگزاری منتخب
متقاضیان با مراجعه حضوری و تکمیل فرم خرید و فروش سهام و پرداخت هزینه آن، سفارش خود را به ثبت می‌رسانند.
- ثبت سفارش خرید و فروش سهام به صورت تلفنی توسط کارگزاری
در این روش نه نیاز به سامانه برخط است و نه نیازی به مراجعه حضوری به شعب کارگزاری، بلکه با استفاده از سامانه تلفنی ویژه کارگزاری، می‌توان درخواست خرید و فروش سهام را در اولین فرصت ممکن به ثبت رساند.
- خرید و فروش سهام در بورس به صورت آفلاین
در این روش متقاضیان باید به سامانه آفلاین کارگزاری منتخب خود مراجعه نمایند و فرم‌های خرید و فروش سهام را به صورت اینترنتی پر کنند. پس آنکه کارگزاران درخواست خرید یا فروش سهام را مشاهده و تایید کردند، سفارش متقاضی ثبت خواهد شد.
مراحل خرید و فروش آنلاین سهام در بورس
هرکدام از کارگزاری‌های بورس، دارای وب سایت و پنل کاربری مخصوص خود هستند و نحوه خرید و فروش سهام از طریق هر یک از آن‌ها متفاوت است و نیاز به آموزش خرید و فروش سهام خاص خود دارد. درواقع در معاملاتی که به صورت آنلاین انجام می‌شوند، هیچ‌گونه واسطه‌ای وجود ندارد و با ارسال سفارشات متقاضیان به هسته معاملات، سفارش خرید و فروش سهام انجام می‌شود.
- ورود به سامانه معاملاتی
همانطور که پیش‌تر بیان شد، برای خرید و فروش سهام در بازار سرمایه، شما باید کد بورسی خود را دریافت و یک کارگزاری را به عنوان کارگزاری انجام معاملات بورسی خود انتخاب کرده باشید. فارغ از اینکه کارگزاری منتخب شما کدام است، با مراجعه به سایت آن و با وارد کردن نام کاربری و کلمه عبور خود، می‌توانید وارد سامانه آنلاین کارگزاری شوید.
- جستجوی نماد بورسی مورد نظر
پس از ورود به پنل کاربری شخصی خود در کارگزاری، نیاز است نماد مورد نظر را که اصولا با نماد یک «ذره بین» قابل مشاهده است، جستجو کنید.
- ثبت سفارش خرید و فروش
پس از آنکه نماد مورد نظر خود را جستجو و انتخاب کردید، در نوار بالای صفحه نشان داده خواهد شد و از همین قسمت هم می‌توانید نسبت به تغییر نماد انتخابی اقدام نمایید. معمولا در کنار نماد، وضعیت مجاز و قابل معامله بودن با رنگ سبز و وضعیت بسته بودن یا غیر قابل معامله بودن با رنگ قرمز نمایش داده می‌شود.
در پنلی که برای خرید و فروش سهام وجود دارد، دو بخش «قیمت» و «تعداد» به صورت تفکیک شده نشان داده می‌شود. شما باید براساس مبلغی که برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته‌اید و قدرت خریدی که دارید، بخش تعداد را پر کنید. بعد از آن، باید با مشاهده و توجه به قیمت نماد مورد نظر خود بر روی تابلوی معاملاتی، بخش قیمت را پر کنید. «ارزش معامله» که حاصل ضرب تعداد در قیمت به همراه کارمزد معاملات است نیز به شما نشان داده می‌شود.
در صورتی که مبلغ خریداری شده شما، از حداقل مبلغ قابل قبول بیشتر باشد، پس از آنکه دکمه خرید را انتخاب کنید، خرید شما به ثبت خواهد رسید. پس از آن، اگر در قیمت و تعداد تعریف شده شما، فروشنده‌ای وجود داشته باشد، خرید شما انجام می‌شود.
اگر قصد داشتید از خرید سهام مد نظر خود اطمینان حاصل کنید، کافی است از طریق صفحه کارگزاری گزینه پرتفوی لحظه‌ای را انتخاب کنید تا اطلاعات نمادهایی که خریده‌اید همچون قیمت خرید، آخرین معامله، میزان سود یا زیان و … را مشاهده کنید.
همین روندی که برای خرید سهام بیان کرده‌ایم، برای فروش سهام نیز انجام می‌شود. فقط به این نکته توجه داشته باشید که هنگام فروش سهام خود، تعداد دارایی که در اختیار دارید را محاسبه کنید و سپس قسمت «تعداد» را تکمیل کنید.
انتقال وجه حاصل از فروش سهام به حساب بانکی
پس از آنکه موفق به فروش سهام خود شدید، می‌توانید دارایی که از این طریق به دست آورده‌اید را به حساب بانکی خود انتقال دهید. برای انجام این کار، در سامانه معاملاتی بخشی تحت عنوان «درخواست وجه» طراحی شده است. شما با مراجعه به این قسمت، می‌توانید مبلغ مورد نیاز خود و تاریخ واریز آن را مشخص کنید و از این طریق درخواست خود را ثبت نمایید.
به طور معمول ثبت تاریخ واریز وجه باید دو روز بعد انجام شود. اما اگر از زمان آخرین معامله شما چند روز گذشته باشد، می‌توانید تاریخ درخواست وجه را روز کاری بعد ثبت نمایید. پس از آنکه درخواست شما ثبت شد، در تاریخ مشخص شده، مبلغ به حساب بانکی شما واریز می‌شود.
مزایا و معایب معاملات آنلاین در بورس
خرید و فروش آنلاین سهام مزیت‌های بسیار زیادی دارد؛ موارد زیر از جمله آن‌ها است:
- از دقت و سرعت بالاتری برخوردار است
- انجام معاملات آنلاین در هر مکانی امکان‌پذیر است
- احتمال اشتباه و قصور از سمت کارگزار از بین می‌رود
- با توجه به آنی بودن معاملات، اطلاعات بدون تاخیر در دسترس قرار می‌گیرند
- اصلاح یا لغو سفارش به صورت لحظه‌ای فراهم است
- فضای رقابتی توسعه پیدا می‌کند
- و …
خرید و فروش آنلاین سهام در کنار مزیت‌ها و امکانات بسیاری که برای کاربران خود به وجود آورده است، دارای نقاط ضعف و معایبی نیز هست که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- احتمال ضرر و اشتباه به دلیل عجله در ورود اطلاعات به هنگام ثبت سفارش
- محرومیت از مشاوره‌های کارشناسان کارگزاری در زمان خرید و فروش حضوری در کارگزاری
- لزوم برخورداری از اینترنت پرسرعت و بدون قطعی؛ در غیر این صورت ممکن است سفارش شما ثبت نشود
- و …
نکاتی برای خرید و فروش سهام
خرید و فروش سهام در بازار سرمایه نیازمند دانش، مهارت و حتی تجربه است تا بتوان از ضررهای مالی جلوگیری کرد و به سوددهی هرچه بیشتر دست یافت. اگر قصد ورود به این بازار را دارید، بهتر است مطالعه خود را در این زمینه افزایش دهید و با قوانین و مقررات و مهارت‌هایی که لازمه ورود به این زمینه است آشنا شوید. در ادامه به برخی از نکات مهم خرید و فروش سهام اشاره می‌کنیم:
- معاملات در ساعات 9:00 تا 12:30 انجام می‌شود
- تعهدنامه‌ها باید تایید شود و در غیر این‌صورت معامله‌ای انجام نمی‌شود
- حداقل میزان دارایی برای سرمایه‌گذاری و خرید سهام 500 هزار تومان است
- اطلاع از قیمت مناسب برای خرید و فروش سهام نیازمند تحلیل و بررسی همه‌جانبه است
- در سبد سهام خود از صنعت‌های مختلف اوراق بهادار خرید کنید و به این ترتیب از ریسک خود بکاهید
- خرید عرضه اولیه برای افراد مبتدی که دانش و سرمایه کافی در این زمینه ندارند، گزینه مناسبی است
- سفارش آنلاین خرید و فروش سهام، درخواست شما را به طور مستقیم در سیستم معاملاتی ثبت می‌کند؛ پس در معاملات آنلاین محتاط‌تر عمل کنید.
تخلفات در خرید و فروش سهام
احتمال خطا در خرید و فروش بازار سرمایه بسیار ناچیز است؛ اما با این‌وجود تخلفاتی در این بازار صورت می‌گیرد که در نهایت باعث بروز اخلال در نظم بازار و دستکاری قیمت‌ها می‌شود. برخی از این تخلفات عبارت‌اند از:
- ثبت سفارش با قیمت متفاوت نسبت به نرخی که در بازار وجود دارد
- ثبت سفارش خریدار و فروشنده سهام که با هدف دستکاری قیمت صورت می‌گیرد
- ثبت گسترده سفارش یا اصطلاحا اوردرچینی بالا
- ثبت بیش از دو سفارش خرید یا فروش با قیمت‌های متفاوت در یک نماد
- ثبت سفارش در حجم‌های متغیر و نامتناسب
- تغییر قیمت در زمان بازگشایی نماد به وسیله ثبت سفارش و حذف آن در زمان پیش‌گشایش
- ثبت سفارش با هدف افزایش خرید و فروش سهام و به عبارتی حجم صف
مزایا خرید و فروش سهام در بازار سرمایه
- سرمایه‌گذاری با حداقل دارایی
یکی از مهمترین مزیت‌های بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری با حداقل میزان دارایی (حداقل 500 هزار تومان) است. این میزان دارایی در مقایسه با سرمایه‌های هنگفت مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در سایر بازارها همچون بازار خودرو، بسیار ناچیز است.
- کسب سود
کسب سود در این بازار از دو طریق افزایش ارزش سهام شرکت و دریافت سود نقدی صورت می‌گیرد. با توجه به اینکه بازار بورس، بازاری احتمالی است، تعیین میزان سود امکان‌پذیر نیست.
- نقدشوندگی آسان
از دیگر مزیت‌های این بازار، فراهم بودن امکان تبدیل سهام به وجه نقد برای مشتریان در کمترین زمان ممکن است.
- قانونی بودن سرمایه‌گذاری
با توجه به نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار، این بازار از حمایت قانونی برخوردار است و محلی امن برای سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌رود.
- مشارکت در امور شرکت
با خرید سهام شرکت، شما مالک بخشی از آن شرکت می‌شوید و می‌توانید در برخی امور شرکت همچون انتخاب مدیران، شرکت در مجامع و … مشارکت داشته باشید.
- حفظ سرمایه در برابر تورم
با خرید سهام یک شرکت، در سود و زیان شرکت سهیم می‌شوید. به عبارتی در صورت رشد ارزش سهام، سرمایه شما نیز افزایش می‌یابد.
معایب خرید و فروش سهام
- امکان از دست دادن اصل سرمایه
نداشتن دانش و اطلاعات کافی برای ورود به بازار بورس و خرید و فروش سهام آن، ریسک سرمایه‌گذاری و حتی امکان از بین رفتن اصل سرمایه را افزایش می‌دهد.
- احتمال خطای تحلیلگران در بازار سرمایه
وجود تحلیل‌های مختلف درخصوص بازار، ریسک معاملات را افزایش می‌دهد و ممکن است خطا و درنهایت ضرر مالی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد.
- تاثیر اخبار و شایعات در معاملات
اخبار و شایعات درخصوص شرکت‌ها، منجر به ایجاد نوساناتی در قیمت سهام می‌شود و سرمایه‌گذاران مبتدی به دلیل هیجانی عمل کردن در این مواقع، ممکن است دچار ضررهای مالی شوند.
- وجود دلالان در بازار سرمایه
با وجود وضع قوانین سختگیرانه سازمان بورس و اوراق بهادار جهت جلوگیری از دخالت دلالان در بازار سرمایه، برخی از نوسانات ناگهانی قیمت که در این بازار صورت می‌گیرد به دلیل حضور و اقدامات همین افراد است.
- انتشار غیرواقعی صورت‌های مالی
براساس دستورالعمل سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت‌ها باید پایان هر دوره صورت‌های مالی خود را ارائه دهند تا سرمایه‌گذاران بتوانند با بررسی آن‌ها تصمیم بگیرند. گاهی شرکت‌ها با انتشار صورت‌های مالی ساختگی و غیرواقعی مانع تصمیم‌گیری درست سهامداران می‌شوند.