تعریف کارگزاری بورس و معیارهای یک کارگزاری مناسب
با پیشرفت اقتصاد و شکلگیری بازارهای مالی جدید، تمایل افراد به ورود به این بازارهای جدید افزایش یافته است. بازار بورس در دو دهه گذشته با پیشرفتهای چشمگیر خود توانسته است مسیر سرمایهگذاری بسیاری از افراد را به سمت خود جذب کند. با پیدایش بازار بورس، کارگزاریهای بسیاری به عنوان یکی از ارکان مهم این بازار در جهت تسهیل فرایند معاملات و گسترش بازار سرمایه ایجاد شدند. با مطالعه مقاله حاضر، اطلاعات بیشتر و جامعتری در خصوص کارگزاری بورس و خدماتی که ارائه میدهند، بهدست خواهید آورد.
کارگزاری بورس چیست؟
کارگزاری بورس یک شرکت یا یک شخص حقوقی است که با کسب نمایندگی از مشتریان خود، عملیات فروش اوراق بهادار یا سهام را انجام میدهد. در واقع شرکتهایی هستند که نقش پل ارتباطی میان شرکت بورس و اوراق بهادار و سرمایهگذاران را ایفا میکند.
با توجه به اهمیت فعالیتهای کارگزاریهای بورس، این شرکتها ملزم هستند برای شروع فعالیت خود از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز لازم را اخذ نمایند و در کانون کارگزاران بورس نیز عضو شوند. بعد از آن میتوانند فعالیتهای خود را در جهت ارائه خدمات به سرمایهگذاران و مشتریان بازار بورس و بازارهای خارجی انجام دهند.
هر شخصی که مایل به سرمایهگذاری در بازار بورس است، نیاز دارد که به یک کارگزاری مراجعه کند و از طریق آن به خرید و فروش سهام و در نهایت سرمایهگذاری در بورس اقدام کند. افرادی که در کارگزاریها مشغول به فعالیت هستند نیز باید کسانی باشند که بر بازار بورس تسلط دارند. این افراد باید تبحر لازم و کافی در تحلیل بورس و تشخیص زمان مناسب برای انجام معاملات داشته باشد و بتوانند با تکیه بر مسائل مالی و فنی به مشتریان خود در جهت سوددهی هرچه بیشتر کمک کنند.
در نهایت می توان به این نتیجه رسید که کارگزاری و شاغلان در آن، از شناخت و آگاهی کافی در خصوص بازار سرمایه، بورس و کالا، شرایط اقتصادی و همچنین قوانین و مقررات بازار بورس و اوراق بهادار برخوردارند. همین عوامل باعث میشود که کارگزاری بتواند نقش خود را که رابط میان مشتریان و بازار سرمایه است را به نحو مطلوب ایفا کند و انجام معاملات در بازار سرمایه و واسطهگری خرید و فروش اوراق بهادار را به راحتی انجام دهد.
انواع کارگزاری بورس
به طور کلی کارگزاران بورس را در دو دسته میتوان جای داد:
- کارگزارانی که ارائهدهنده خدمات کامل هستند در دسته اول جای میگیرند. این کارگزاریها در کنار معاملات سهام و اوراق بهادار، به مشتریان خود خدمات مشاورهای نیز ارائه میدهند.
- دسته دوم کارگزاران تخفیفی هستند که فقط خدمات خرید و فروش سهام را به مشتریان خود ارائه میدهند.
براساس آخرین اطلاعات کارگزاریها که مربوط به پایان سال 1397 است، 108 شرکت کارگزاری بورس فعال در کشور وجود دارد. از این میان 106 شرکت کارگزاری در بورس اوراق بهادار، 88 شرکت کارگزاری در بورس کالا، 105 شرکت کارگزاری در بورس انرژی، 20 شرکت کارگزاری صرفا در بازار اوراق بهادار، 20 شرکت کارگزاری صرفا در بازار کالا و 86 شرکت کارگزاری در هر دو بازار فعال هستند.
نحوه ثبت نام در کارگزاری بورس
اگر قصد ثبتنام در کارگزاری بورس دارید، در گام نخست باید در سامانه سجام(www.sejam.ir) ثبتنام کنید و کد سجام را دریافت کنید. کد سجام درواقع شناسه احراز هویت شما است و مراحل دریافت آن بسیار ساده است.
پس از آنکه موفق به دریافت کد سجام شدید، لازم است احراز هویت خود را در سامانه سجام انجام دهید. احراز هویت خود را میتوانید از دو طریق حضوری و غیرحضوری انجام دهید.
در گام بعدی، لازم است شما در کارگزاری بورس ثبتنام کنید. برای این کار میتوانید به صورت حضوری به یکی از شعب کارگزاری مدنظر خود مراجعه کنید یا از طریق سایت همان کارگزاری اقدامات لازم را انجام دهید. برای تکمیل عملیات ثبتنام در این مرحله به یکسری مدارک شناسایی از جمله اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی نیاز دارید. در نهایت پس از پشت سر نهادن این گامها، حساب کاربری خود را افتتاح میکنید.
ویژگیهای کارگزاری بورس خوب
با فراگیر و شناخته شدن بازار بورس، بر تعداد کارگزاران بورس افزوده شده و رقابت میان آنها نیز شدت گرفته است. با این وجود نمیتوان همه کارگزاریهای فعال را در یک سطح در نظر گرفت. خوب بودن یک کارگزاری بورس به عوامل زیادی مربوط میشود که در ادامه به چند مورد آنها اشاره شده است:
- اعتبار و سابقه درخشان
معتبر و قابل اعتماد بودن کارگزاری بورس، از مهمترین ویژگیهای یک کارگزاری مناسب است. یکی از راههای ساده و قابل اعتماد برای انتخاب یک کارگزاری مناسب، مراجعه به سایت بورس و اوراق بهادار و بررسی شرکتهای معتبر است. از آنجایی که این لیست براساس اعتبار و رتبهبندی شرکتهای کارگزاری مرتب شده است، میتواند به عنوان مرجعی برای انتخاب آنها قرار بگیرد.
- خدمات و تسهیلات
با افزایش تعداد کارگزاریهای بورس، بدیهی است که رقابت زیادی بر سر جذب مشتریان صورت میگیرد. هر یک از کارگزاریهای بورس، خدمات و تسهیلات مختص به خود را دارند که هرکدام برای دستهای از مشتریان جذاب هستند.
- در دسترس بودن
یکی از ویژگیهای خوب و مهمی که امروزه کارگزاریها برای مشتریان خود فراهم کردهاند این است که افراد میتوانند به صورت غیرحضوری و آنلاین با آنها در ارتباط باشند و خرید و فروش خود را به راحتی انجام دهند. هرچند بهتر است افراد کارگزاریهایی را انتخاب نمایند که در شهر محل سکونتشان شعبه فیزیکی دارد و در دسترس آنها است. ضرورت این کار در این است که در صورت ایجاد اخلال در پاسخگویی غیرحضوری، میتوان درخواست را با مراجعه حضوری به شعبه مطرح و اقدامات لازم را انجام داد. همچنین هر چقدر یک کارگزاری شعب بیشتری در شهرهای مختلف داشته باشد، نشان از قدمت و اعتبار آن شرکت دارد.
- سامانه معاملات برخط(آنلاین و آفلاین)
با توجه به گسترش فعالیتهای آنلاین، مجهز بودن کارگزاری بورس به یک یا چند سامانه آنلاین به عنوان برگ برندهای برای آنها است. چون اگر به هر دلیلی سامانه دچار مشکل یا قطعی شد، میتوان از طریق سامانههای دیگر معامله مورد نظر را انجام داد. از طریق این سامانهها، علاوه بر معامله، استفادههای دیگری از جمله ثبت سفارش، مشاهده گردش حساب، مشاهده سبد سهام، درخواست واریز و انتقال پول به صورت آنلاین نیز میشود.
این سامانهها به صورت آنلاین در ساعات کاری بورس(شنبه تا چهارشنبه 8:30 – 12:30) فعالیت میکنند و در خارج از این ساعات، میتوان به صورت آفلاین وارد سامانه شد و اقدامات مد نظر را انجام داد که در نهایت توسط کارگزاری بورس، مورد بررسی و پیگیری قرار میگیرد.
خدمات کارگزاریهای بورس
کارگزاریها موظف هستند تا با تحلیلهای دقیق خود، اطلاعات درست و کاملی در اختیار مشتریان خود و سرمایهگذاران قرار دهند تا افراد و نهادها بتوانند با استفاده از این خدمات، سهام و اوراق بهادار را خرید و فروش کنند. علاوه بر ارائه تحلیلهای لازم برای انجام معاملات، خدمات و تسهیلات دیگری توسط کارگزاری بورس به مشتریان ارائه میشود. از این دست خدمات در بین کارگزاریهای بورس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخفیف کارمزد:
کارگزاریها در ازای معاملاتی که انجام میدهند، مبلغی به صورت کارمزد دریافت میکنند. هرچقدر میزان نرخ کارمزد معاملات کمتر باشد، رغبت برای انتخاب شرکت کارگزاری بیشتر خواهد بود.
- پاسخگویی، مشاوره و آموزش رایگان:
یکی از خدماتی که شرکتهای کارگزاری میتوانند ارائه دهند، داشتن مشاورانی است که بتوانند اطلاعات پایه و بنیادی در شاخههای مختلف بورس و روشهای سرمایهگذاری به مشتریان خود بدهند و سوالات و ابهامات آنها را برطرف کنند.
- بسته پیشنهادی سبد سهام:
کارگزاریها با ارائه سبدهای پیشنهادی سهام به مشتریان خود، هم به تصمیمگیری راحتتر آنها کمک میکنند و هم تجربه خرید انواع مختلف سهام را برای آنان فراهم میکنند.
- اهدای اعتبار معاملاتی به کاربران:
برخی از کارگزاریها در ازای معاملات سرمایهگذاران خود، به آنها اعتبار هدیه میدهند. این اعتبار در قالب یک کیف پول است که در اختیار مشتریان قرار میگیرد. از این طریق افرادی که گردش معاملاتی بیشتری دارند، میتوانند بدون دغدغه کمبود اعتبار، به معاملات خود بپردازند.
- وصول راحت وجه برداشتی
هنگامیکه سرمایهگذاران تصمیم به برداشت اعتبار و انتقال آن به حساب بانکی خود دارند، کارگزاری سه تاریخ را که معمولا از سه روز کاری بعد شروع میشود، ارائه میدهد. هرچه کارگزاری شرایط بهتری از نظر نقدینگی داشته باشد، میتواند این سه روز را به دو یا یک روز کاهش دهد و در نتیجه وجه نقد زودتر به حساب سرمایهگذار واریز میشود. این امر یک مزیت بسیار مهم برای کارگزاریها به شمار میرود. همچنین امکان اتصال مستقیم به حساب مشتری نیز از دیگر امکاناتی است که کارگزاریها میتوانند برای خرید و فروش آنی مشتریان خود فراهم آورند.
- سرعت بالای سامانه آنلاین
رقابت میان کارگزاران بورس بسیار شدت گرفته است و امروزه سرعت انجام معاملات نقش مهمی را در سود و زیان آنها ایفا میکند. به همین دلیل کارگزاریها در تلاشند سامانههایی طراحی کنند که سرعت انجام معاملات در آنها بهینه باشد و عاری از هرگونه مشکل قطعی، از دسترس خارج شدن و کندی سامانه باشد.
- تسهیل خرید «عرضه اولیه»
افزایش تقاضا در روزهایی که عرضه اولیه سهامی در بازار بورس ارائه میشود، منجر به شلوغی کارگزاریها و در نتیجه کاهش کیفیت خدمات اینترنتی کارگزاریها میشود. برخی از کارگزاریها برای حل این مشکل امکان خرید عرضه اولیه را به صورت خودکار، از چند روز قبل آن فراهم میکنند.
- سبد گردانی
مدیریت پرتفوی سرمایهگذاری نیز از دیگر خدمات کارگزاری بورس است. سرمایهگذارانی که قصد سرمایهگذاری در بازار مالی را دارند اما از فرصت و دانش کافی برخوردار نیستند، میتوانند با بستن قراردادی سالانه با شرکت کارگزاری از دانش تیم تحلیلگر شرکتهای کارگزاری استفاده کنند و مدیریت پرتفوی خود را به آنها بسپارند. در ازای این اقدام، درصدی از سود سرمایهگذار که مقدار آن در قرارداد نیز ذکر میشود، به عنوان کارمزد به شرکت تعلق میگیرد.
انتخاب بهترین کارگزاری بورس
همانطور که پیشتر اشاره شد، در حال حاضر 108 کارگزاری بورس در کشور در حال فعالیت است. انتخاب بهترین کارگزاری بورس از میان آنها، به شرایط متقاضیان و معیارهایی که مدنظر دارند، بستگی دارد. از طرف دیگر، اولویت کارگزاریها با یکدیگر متفاوت است. برخی از آنها بر خدماتدهی به مشتریان حقوقی تمرکز میکنند و برخی دیگر بر خدماتدهی به سرمایهگذاران حقیقی. به همین دلیل خط مشیها و خدمات کلی که از سوی هر کارگزاری بورس ارائه میشود، با دیگری متفاوت است.
در کنار خدماتی که در بالا به آنها اشاره شد، داشتن رتبه مطلوب در رتبهبندی سالانه سازمان بورس، فعالیت در بازارهای مختلف بورس، مشتریمداری، تعدد شعب و نمایندگیها، سیستم پاسخگویی مناسب به مشتریان، نحوه خدمات مشاورهای، برنامههای آموزش حضوری و غیرحضوری، ارتباط مطلوب با صندوقهای سرمایهگذاری، عملکرد خوب سیستم معاملات آنلاین، ارائه خدمات مالی ازجمله اعتبار مالیاتی، وام قرضالحسنه و… از جمله مواردی است که هنگام انتخاب کارگزاری خوب باید به آن توجه کرد.