انواع صندوق سرمایهگذاری و شناخت کاربردهای آنها
به دلیل وجود تورم در کشور ما، همواره مردم به دنبال راهی برای سرمایهگذاری کم ریسک میگردند تا بتوانند از کاهش ارزش پول نقد خود جلوگیری کنند. حتما میدانید که بورس، فرصت جدیدی برای سرمایهگذاری مردم فراهم کرده است اما ورود به این بازار به دانش، مهارت و تجربه کافی نیاز دارد. چون در غیر این صورت نه تنها به سوددهی نخواهید رسید، بلکه سرمایه اولیه خود را هم از دست خواهید داد.
اگر شما هم جزء افرادی هستید که فرصت کافی برای خرید و فروش سهام و سایر اوراق بهادار را ندارید و میخواهید با سرمایهگذاری غیر مستقیم از بازار سرمایه و بورس سود کسب کنید، صندوقهای سرمایهگذاری گزینه مناسبی برای شما خواهد بود. با مطالعه این مقاله، اطلاعات بیشتری در خصوص صندوقهای سرمایه گذاری و کاربرد آنها کسب خواهید کرد.
صندوق سرمایهگذاری چیست؟
استفاده از صندوق سرمایه گذاری، یکی از بهترین و کم ریسکترین راههای سرمایهگذاری است. صندوق سرمایهگذاری یا Mutual Fund به مجموعهای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار گفته میشود که فرصت سرمایهگذاری واسطهای را فراهم میآورد. صندوق سرمایهگذاری مبالغ خرد را از سرمایهگذاران مختلف جمعآوری کرده و سرمایه جمع شده را به صورت تخصصی در حوزههای مختلف تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار سرمایه گذاری میکنند. همچنین این صندوقها توسط گروهی از متخصصان، تحلیلگران و معاملهگران حرفهای و باتجربه مدیریت میشوند تا هم از ریسک سرمایهگذاری بکاهند و هم به سوددهی بیشتر سرمایهگذاران کمک کنند.
به عبارت سادهتر، صندوق سرمایهگذاری، ترکیبی از داراییهای مختلف مالی و درواقع نهادهای مالی هستند که نقدینگی سرمایهگذاران را جمعآوری و در اوراق بهادار متفاوت سرمایهگذاری میکنند. سرمایهگذاران که افراد حرفهای یا غیر حرفهای و حقیقی یا حقوقی هستند، به میزان سرمایه خود، در سود یا زیان صندوق شریک خواهند بود.
افرادی که قصد ورود به بازار سرمایه را دارند و اطلاعات کافی در خصوص صندوق سرمایه ندارند، ماهها صرف یادگیری بورس، خرید و فروش اوراق بهادار و تحلیل و بررسی سهام شرکتها میکنند. هرچند این تنها راه سرمایهگذاری نیست، اما اگر قصد ورود به این بازار را دارید، میتوانید مقاله آموزش ثبتنام بورس را مطالعه نمایید. صندوق سرمایه گذاری، از جمله روشهایی است که بدون آنکه زمان، دانش و مهارت بسیار زیادی بطلبد، امکان سرمایه گذاری در بورس را فراهم میکند.
جامعه هدف صندوقهای سرمایه گذاری، بیشتر افرادی هستند که قصد سرمایهگذاری غیر مستقیم و با کمترین ریسک در بورس را دارند. در واقع این صندوقها که تحت نظر سازمان بورس و برخی بانکها و موسسههای اعتباری فعالیت میکنند، نقش واسط و میانجی را برای افراد ایفا میکنند.
همانطور که گفتیم شما برای سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایه گذاری و بررسی سود آنها نیاز به دانش تخصصی بازار سهام ندارید. لازم نیست زمان زیادی صرف آن کنید و درگیر کارهای اداری و مالی شود. بیشتر کارها و امور مربوط به آن را مدیران و متولیان صندوق سرمایهگذاری انجام میدهند. همچنین برای شروع سرمایهگذاری در این صندوقها به مبلغ زیادی نیاز ندارید و در کمترین مدت میتوانید واحد سرمایهگذاری خود را نقد و دریافت کنید.
واحد سرمایه گذاری و انواع آن
قبل از آنکه به ذکر و تعریف انواع صندوق سرمایه گذاری بپردازیم، لازم است شما را با اصطلاح پایه و پرکاربرد واحد سرمایه گذاری آشنا کنیم. در واقع کوچکترین قسمت سرمایه در هر صندوق، واحد سرمایه گذاری نام دارد. ورود سرمایهگذاران به صندوق سرمایه گذاری، با صدور واحدهای سرمایه گذاری و خروج آنها از طریق ابطال این واحدها انجام میشود. واحدهای سرمایه گذاری به دو نوع ممتاز و عادی تقسیم میشوند:
ممتاز: این واحدها قبل از شروع دوره پذیرهنویسی اولیه توسط مؤسس یا مؤسسان صندوق با هدف تشکیل سرمایه اولیه جهت شروع فعالیت صندوق خریداری میشوند. غیرقابل ابطال ولی قابل انتقال بودن این واحدها، ویژگی بارز آنها است. همچنین دارندگان این واحدها، از حق رای در مجامع برخوردارند.
عادی: واحدهای عادی پس از شروع فعالیت صندوق، منتشر میشوند و ویژگی آنها برعکس واحدهای ممتاز است. ویژگی این واحدها قابل ابطال بودن و غیرقابل انتقال بودن آنها است و دارندگان آنها هیچگونه حق رأی در مجامع صندوق ندارند.
انواع صندوق سرمایهگذاری
صندوق های سرمایه گذاری را بر اساس نوع سرمایهگذاری، ترکیب دارایی و اهداف و مقاصدی که دارند، میتوان به گروههای متفاوتی دستهبندی کرد. صندوقهای بسیاری از جمله صندوق سرمایهگذاری سهامی، صندوق سرمایهگذاری مختلط، صندوق سرمایهگذاری قابل معامله، صندوقهای بازارگردان، صندوق مبتنی بر طلا و … وجود دارد که در میان آنها صندوقهای درآمد ثابت، سهامی و مختلط در اولویت سرمایهگذاری برای سرمایهگذاران هستند.
- انواع صندوق سرمایه گذاری از نظر معامله واحدها
صندوقهای سرمایه گذاری از نظر معامله واحدها به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
صندوقهای سرمایه گذاری صدور و ابطال:
برای معامله واحدهای این صندوق دو راه کلی وجود دارد. راه اول به این صورت است که به شعب مدیریت این صندوقها مراجعه کنید و با تکمیل فرم درخواست صدور و ابطال، سرمایهگذاری خود را آغاز کنید. راه دوم نیز این است که نخست به درگاه اینترنتی صندوق مد نظر خود مراجعه کنید و مراحل ثبت نام و احراز هویت را به صورت آنلاین انجام دهید. سپس از طریق همین وبسایت اقدام به سرمایهگذاری کنید.
صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (ETF):
این صندوق یکی از شناختهشدهترین و پرطرفدارترین صندوقهای سرمایه گذاری است. امکان معاملات واحدهای این نوع از صندوقها در بورس وجود دارد و به معاملات سهام شرکتهای حاضر در بازار بورس شباهت دارد. همچنین شما برای معامله واحدهای این صندوق، همچون بازار سهام، به کد بورسی نیاز دارید. ما در مقالهای دیگر، در خصوص نحوه دریافت کد بورسی توضیح دادهایم و شما در صورت نیاز میتوانید آن را بخوانید.
- انواع صندوقها از نظر ترکیب دارایی
صندوقهای سرمایهگذاری بر اساس ترکیب دارایی به چند دسته تقسیم میشود که در ادامه به مهمترین آنها میپردازیم:
صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت:
صندوقهای سرمایه گذاری درآمد ثابت براساس قانون تصویبشده در سازمان بورس و اوراق بهادار وظیفه دارند حداقل ۷۵ درصد دارایی خود را به اوراق با درآمد ثابت اختصاص دهند. این صندوقها بازدهی نسبتاً بیشتری از سپردههای بانکی دارند و همچنین ریسک پایینتری دارند. نسبت ترکیب داراییها در صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت به شکل زیر است:
صندوق سرمایه گذاری در سهام:
صندوق سرمایه گذاری در سهام یا صندوق سرمایه گذاری سهامی، موظف هستند که حداقل 70 درصد داراییهای خود را به سهام در بازار بورس تبدیل کنند. میزان ریسک این صندوق نسبت به سایر صندوقها بالاتر است، هرچند در صورت موفقیت این صندوقها میتوان انتظار بازدهی بالایی هم داشت. ترکیب داراییها در صندوق سرمایه گذاری در سهام به شکل زیر است:
صندوق سرمایه گذاری مختلط:
صندوقهای سرمایه گذاری مختلط نیز باید بر اساس قوانین، 40 تا 60 درصد داراییهای خود را به سهام شرکتها و مابقی آن را به اوراق با درآمد ثابت تبدیل کنند. در نتیجه ریسک و بازدهی این صندوقها متوسط است. ترکیب داراییها در صندوق سرمایه گذاری مختلط نیز مطابق شکل زیر است:
سایر صندوقهای سرمایه گذاری
البته صندوقهای سرمایهگذاری به همین چند مورد محدود نمیشود و صندوقهای دیگری وجود دارد که سرمایهگذاران میتوانند سرمایه خود را به آنها بسپارند. برخی از این صندوقها عبارتاند از:
– صندوق سرمایه گذاری در طلا:
با وجود اینکه طلا و سکه از بهترین انواع سرمایهگذاری هستند اما مشکل بزرگی که دارند سخت بودن مراقبت از آنها است. از این رو ایده صندوقهای سرمایهگذاری در طلا به میان آمد. صندوقهای سرمایهگذاری طلا (Gold Funds)، یکی از انواع صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و قابل معامله (ETF) در بورس کالا هستند. این صندوقها حداقل ۷۰ درصد از دارایی خود و سرمایه مشتریان را بر خرید سکه طلا و مابقی آن را در اوراق با درآمد ثابت سرمایهگذاری میکنند.
– صندوق سرمایه گذاری در زمین و ساختمان
اگر سرمایه کافی برای خرید یک واحد آپارتمانی یا ساخت آن را ندارید یا میخواهید سرمایهگذاری شما در ملک و ساختمان نقدشوندگی بهتری داشته باشد، میتوانید سرمایه خود را به صندوق های سرمایه گذاری زمین و ساختمان بسپارید. این صندوقها، سرمایههای کوچک اشخاص حقیقی و حقوقی را برای سرمایهگذاری در پروژههای بزرگ ساختمانی جذب میکنند. به عبارت دیگر با سرمایه شما همان کار بساز بفروشی را انجام میدهند و سود حاصل را بین صاحبان واحدهای صندوق تقسیم میکنند.
– صندوق سرمایه گذاری پروژه
این صندوقها منابع مالی پروژههای صنعتی، معدنی، نفت و پتروشیمی را به کمک سرمایه افرادی که سرمایه خود به آنها سپردهاند، تامین میکنند و سود سرمایهگذاران خود را از سود حاصل از این پروژهها پرداخت میکنند.
– صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
صندوقهای سرمایه گذاری نیکوکاری با اهداف خاص و خیرخواهانه و برای کمک به گروهها یا رویدادهای خاصی تشکیل شدهاند. افرادی که قصد مشارکت و حمایت از این اتفاق را داشته باشند، با مشارکت در این صندوقها، میتوانند به هدف خود برسند. اینکه چه مقدار از سود حاصل از این صندوق به سرمایهگذاران و چه مقدار از آن به هدف مدنظر اختصاص مییابد کاملا توافقی و به میل سرمایهگذاران مربوط است.
– صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر
صندوق سرمایه گذاری خطر پذیر یا صندوق سرمایه گذاری جسورانه، بیشتر مناسب افرادی است که اهل ریسک هستند. این صندوقها بر ایدهها و کسب و کارهای نوآورانه سرمایهگذاری میکنند و به همین علت سود و زیان آن مشخص نیست.
– صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردان
صندوقهای بازارگردانی مقداری از سهام شرکتهایی که در بازار سرمایه فعالیت میکنند را در اختیار دارند و خرید و فروش میکنند. هدف این صندوقها از این خرید و فروش، متعادل نگه داشتن ارزش سهام آن شرکت با استفاده از ایجاد صف خرید و فروش است. در واقع این صندوقها نقدینگی لازم را تأمین میکنند.
نحوه شروع سرمایهگذاری در صندوق سرمایه گذاری
برای شروع خرید واحد و سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری لازم است که با در نظر گرفتن قوانین صندوق مورد نظر خود، به صورت حضوری یا غیرحضوری اقدام به ثبت نام نمایید. جهت دریافت اطلاعات بیشتر درخصوص ثبت نام اولیه میتوانید به بخش «شرایط ثبتنام» سایت رسمی صندوقهای سرمایه گذاری مراجعه نمایید.
برای ثبت نام در صندوقهای سرمایهگذاری نیاز است به صورت حضوری به دفاتر صندوقها مراجعه نمایید و مدارک شناسایی و هویتی از جمله کارت ملی و شناسنامه را ارائه دهید. البته برخی از صندوقهای سرمایه گذاری، امکان ثبت نام آنلاین و غیرحضوری را برای مشتریان خود فراهم کردهاند.
فرایند ثبت نام در بیشتر صندوقهای سرمایه گذاری به همین صورت است به جز «صندوق سرمایه گذاری قابل معامله بورسی یا ETF». برای خرید واحدهای سرمایهگذاری این صندوقها باید از طریق بازار بورس اقدام کنید. برای خرید واحدهای صندوق های بورسی نیز لازم است کد بورسی فعال داشته باشید و مانند سهام عادی بازار بورس، به خرید و فروش واحدهای این صندوقها بپردازید.
در نظر داشته باشید ممکن است مبلغی که برای خرید(صدور) هر واحد در صندوق سرمایه گذاری پرداخت میکنید، با قیمت فروش (ابطال) در همان روز برابر نباشد. همچنین در هر خرید و فروش، مبلغی بابت کارمزد صرف میشود.
بهترین صندوق سرمایهگذاری
برای آنکه بفهمیم در کدام صندوق سرمایه گذاری، به خرید سهام و سرمایه گذاری بپردازیم و به طور کلی کدام صندوق سرمایه گذاری بهتر است، باید کارنامههای آنها را بررسی کنیم. به متنوع بودن صندوقها و ساز و کار آنها دقت داشته باشید و بدانید صندوقی مناسب است که بانک اصل پول را تضمین کرده باشد. برخی از صندوقها حداقلی از سود را تضمین میکنند. این مسئله برای مواقعی که بازدهی صندوق کم میشود و در نتیجه آن ممکن است از سود شما هم کاسته شود، ضرورت مییابد. در ادامه به معرفی چند نکته میپردازیم که به شما در انتخاب بهترین صندوق سرمایهگذاری کمک میکند.
تحقیق در خصوص میانگین بازدهی صندوق
یکی از اطلاعات مفیدی که پیش از سرمایهگذاری در هر صندوق باید به دست آورید، میانگین بازدهی صندوق در طول چند ماه گذشته است. ممکن است پیشبینی سود دو صندوق یکسان باشد، اما شما با تحقیق در مورد عملکرد چند ماه گذشته آنها میتوانید ببینید که در کدام یک سود بیشتری نصیبتان میشود.
هزینه و مدت ابطال
اگر میخواهید در صندوق سرمایهگذاری بانکی پول بگذارید، حتماً درخصوص مدت زمان و هزینه ابطال اطلاعات کافی به دست آورید. برخی از صندوقها برای ابطال سرمایهگذاری مبلغی را درنظر میگیرند که ممکن است رقمی ثابت باشد یا پول شما را برای مدتی در حساب مسدود نماید. پس در خصوص حالت برداشت بدون جریمه، هزینه ابطال و حتی مدت زمان لازم برای واریز پول به حسابتان حتما تحقیق کنید.
دوره بازپرداخت سود
دوره بازپرداخت سود هم از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کنید. برخی از صندوقها بهصورت ماهانه سود پرداخت میکنند و برخی دیگر سود را هر سه ماه پرداخت میکند. همچنین ممکن است بتوانید بین دورههای مختلف پرداخت سود هم انتخابی داشته باشید. انتخاب دورههای طولانیتر، با سود بیشتر برای شما همراه خواهد بود. روز پرداخت هم اول ماه نیست و اگر تاریخ پرداخت سود برای شما مهم است، در این خصوص هم سوال کنید.
مزایای صندوق سرمایه گذاری
از جمله مزیتهای سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مدیریت حرفهای داراییها
با وجود تحلیلگران و معاملهگران حرفهای بازار سرمایه در تیم صندوقهای سرمایهگذاری، ریسک و بازدهی به نحو مطلوبی کنترل شده و مدیریت دارایی به گونهای حرفهای انجام میشود.
نقدشوندگی سریع
صندوق های سرمایه گذاری برعکس سهام و اوراق بهادار، از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردارند و سرمایه گذاران این صندوقها به سادگی میتوانند سرمایه خود را از صندوق خارج و به وجه نقد تبدیل کنند.
سرمایهگذاری آسان
سرمایهگذاری در صندوق سرمایه گذاری به زمان و دانش تخصصی بازار سرمایه نیاز ندارد و همه افراد میتوانند به راحتی در این صندوقها، سرمایه گذاری کنند. همچنین سرمایهگذاری در این صندوقها به سرمایه اولیه بسیار زیادی نیاز ندارد و شما با مبلغی اندک هم میتوانید اقدام به سرمایهگذاری نمایید.
تنوع زیاد
انواع مختلفی از اوراق بهادار تحت مالکیت صندوقهای سرمایه گذاری وجود دارد و سبد داراییهای آنها بسیار متنوع است. در نتیجه ریسک سرمایهگذاری به نحو مطلوبی کنترل میشود.