آشنایی با سهام دلاری و غیردلاری
سهام دلاری به سهام آن دسته از شرکتهایی که فروش صادراتی دارند و یا قسمتی از درآمد آنها به صورت دلاری است، گفته میشود. با توجه به وجود شرکتهای صادرکننده در بورس، بخش اعظمی از بازار سرمایه ایران را سهام دلاری تشکیل میدهد. در ادامه این مقاله با سهام دلاری و تفاوت آن با سهام ریالی و همچنین عوامل موثر بر تعیین قیمت آن آشنا میشویم.
از دیرباز تا کنون، یکی از مهمترین ابهاماتی که پیش روی سرمایهگذاران و فعالان بازار سرمایه وجود داشته، دوراهی سهام دلاری و غیر دلاری است. در واقع نرخ دلار به عنوان یکی از اصلیترین فاکتورهای موثر بر اقتصاد ایران و به ویژه بازار سهام به شمار میرود. درک مفهوم سهام دلاری و غیر دلاری، با توجه نمودن به نرخ ارز به سرمایهگذاران در انتخاب تصمیمات بهتر و آگاهانهتر کمک خواهد کرد. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعاتی جامع و کامل در خصوص سهام دلاری و غیر دلاری به دست آورید و به کمک آن بتوانید فعالیت پرسودتری در بازار سرمایه داشته باشید.
سهام دلاری چیست؟
شرکتهای پذیرفتهشده در بازار سرمایه، معمولا از صنایع و اصناف گوناگونی هستند و در نتیجه فعالیت و ماهیتهای متنوعی مانند بازرگانی، تولیدی و سرمایهگذاری دارند. جامعه مشتریان بسیاری از شرکتهای فعال در این بازار، محدود به داخل کشور و بسیاری دیگر، مربوط به مشتریان خارج از کشور و یا حتی ترکیبی از هر دوی آنها است. در شرایطی که فروش و قیمتگذاری کالاها، محصولات و خدمات ارائه شده توسط یک شرکت بر اساس دلار صورت بگیرد، به اصطلاح به آن شرکتها، صادرات محور و به سهام آنها نیز سهام دلاری گفته میشود. به طور کلی، آن دسته از شرکتهای فعال در بازار بورس که محصولات و خدمات خود را به خارج از کشور مبدا ارسال میکنند و یا مواد و تجهیزات اولیه آنها از دگر کشورها تامین میشود، جزء سهام دلاری به شمار میروند.
همانطور که متوجه شدید، درآمد این شرکتها بر اساس دلار بوده و در نتیجه با افزایش قیمت دلار، درآمد این کشورها نیز افزایش خواهد یافت. به همین ترتیب، سرمایهگذارانی که در پرتفوی خود سهام دلاری دارند، با افزایش قیمت دلار میتوانند سود خوبی از رشد قیمت آنها به دست آورند. لازم به ذکر است که در ایران شرکتهای پالایشی، فلزی، معدنی و پتروشیمی، مهمترین شرکتهای صادرات محور شناخته میشوند و سهام آنها نیز سهام دلاری خواهد بود. از معروفترین نمادهایی که جزء سهام دلاری هستند و در بازار بورس فعالیت میکنند، میتوانیم به شبریز، شتران، فولاد، فخوز، فارس، کچاد، کگل و شپدیس اشاره نماییم.
سهام ریالی چیست؟
پیش از آنکه بخواهیم به خرید سهام دلاری یا ریالی بپردازیم، لازم است تعریفی از سهام ریالی ارائه دهیم. برای درک بهتر این دسته از سهام، یک مثال میزنیم. یک شرکت دامپروری را در نظر بگیرید که واردات بذر و نهال آن با دلار انجام میشود ولی فروش محصولات آن به ریال است. به بیان سادهتر، بخشی اعظمی از هزینههای این شرکت دلاری ولی درآمد آن ریالی خواهد بود. در صورتی که قیمت دلار افزایش پیدا کند، این شرکت به منظور جبران هزینههای خود، مجبور به افزایش قیمت محصولات خواهد شد. این در حالی است که برای افزایش قیمت با برخی محدودیتها مواجه میشود و در نهایت، احتمال اینکه نتواند مطابق با رشد دلار، محصولات خود را گران کند و به فروش برساند، وجود دارد. این مسئله بر کاهش حاشیه سود خالص این شرکت خواهد شد.
بنابراین میتوان گفت که سهام ریالی در مقابل سهام دلاری قرار دارد و به سهام شرکتهایی که محصولات و خدمات خود را در داخل کشور به فروش میرسانند و در نتیجه درآمد آنها بر حسب ریال است، گفته میشود. به طور مثال، شرکتهای دامپروری، زراعتی و غذایی شرکتهایی با سهام ریالی هستند. بانکها و بیمهها نیز به دلیل اینکه خدمات خود را در داخل کشور ارائه میدهند، جزء این دسته قرار میگیرند. به طور کلی بانکها، بیمه و بازنشستگی، خودرو و سرمایهگذاری را میتوان به عنوان مهمترین صنایع با سهام ریالی و همچنین شستا، سیتا، سفارش، غصینو، زشریف، وبشهر، وپارس، وتجارت، کوثر و بپاس را به عنوان مهمترین نمادهای معروف این دسته از سهام معرفی کرد.
سهام دلاری بخریم یا سهام ریالی؟
حالا به پرسش اصلی خود باز میگردیم: “برای خرید سهام دلاری را انتخاب کنیم یا سهام ریالی؟”
هیچ پاسخ قاطعانهای نمیتوان به این پرسش داد. در واقع همهچیز به شرایط بستگی دارد. یعنی در شرایطی که ارزش دلار نسبت به ریال کاهش مییابد، از هزینهای که برای خرید مواد اولیه صنایع صرف میشود نیز کاسته خواهد شد. این در حالی است که درآمد تغییری نمیکند و ثابت باقی میماند. به همین دلیل میتوان گفت که سهام ریالی در این شرایط از رشد بیشتری برخوردار بوده و سود بیشتری نیز به شرکت و سرمایهگذاران سهام خواهد رسید.
عکس این قضیه نیز وجود دارد. یعنی در زمانی که قیمت دلار روند صعودی پیدا کرده و در حال افزایش است، سهام دلاری پتانسیل بیشتری برای رشد خواهند داشت. لازم به ذکر است که این نکات یک قاعده کلی است و برای سرمایهگذاری لازم است هر سهم به صورت جداگانه و دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین توصیه میشود که سرمایهگذاران تنها از یک نوع سهم در پرتفوی خود استفاده نکنند و به منظور کاهش ریسک معاملات و سرمایهگذاری، پرتفوی متنوعی را برای خود ایجاد نمایند. در این صورت میتوانند هنگام ریزش قیمت دلار، وزن بیشتری به سهام ریالی بدهند و در زمان رشد و افزایش قیمت دلار، وزن بیشتری را به سهام دلاری در پرتفوی خود اختصاص دهند.
کاهش ریسک سرمایهگذاری با تلفیق سهام دلاری و ریالی در پرتفو
“بازده انتظار” و “ریسک” دو عامل هستند که در بازار سرمایه و به طور کلی در سرمایهگذاری ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند. بر همین اساس سرمایهگذاران انتظار دارند که سرمایهگذاری کم ریسک، نسبت به سرمایهگذاری پر ریسک بازدهی و سود کمتری داشته باشد. کمتر کسی است که به این نکته باور نداشته باشد که سرمایهگذاری در بازار سهام، همراه با ریسک است. به همین دلیل نیز مدیریت ریسک در بازار سرمایه و بورس اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده و در نتیجه استراتژیهای معاملاتی متفاوتی مورد استفاده سرمایهگذاران قرار میگیرد. یکی از استراتژیهایی که به منظور کنترل ریسک استفاده میشود، متنوعسازی سبد دارایی است. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، توصیه اکثر تحلیلگران بازار سهام و سرمایه، ایجاد تنوع در پرتفوی سرمایهگذاران و عدم تکیه آنها بر یک نوع سهام است. از این رو سرمایهگذاران میتوانند با ایجاد سبد دارایی متنوع از سهام ریالی و دلاری و دیگر اوراق بهادار، ریسک سرمایهگذاری خود را مدیریت نمایند و سرمایهگذاری و معاملات با ریسک کم داشته باشند.
دلار بخریم یا سهام دلاری؟
پیشتر درباره انتخاب و خرید سهام دلاری و ریالی صحبت کردیم. اکنون میخواهیم به یکی دیگر از پرسشهای تکراری در بازار سرمایه پاسخ دهیم: “برای خرید دلار را انتخاب کنیم یا سهام دلاری؟”
با بررسی تاریخچه و سابقه مربوط به شاخص بورس، متوجه میشویم که سرمایهگذاری به صورت بلند مدت در بازار بورس، بازدهی بسیار بیشتری نسبت به دیگر بازارهای موازی دارد. یعنی اگر عملکرد دلار و شاخص کل بورس را در نظر بگیریم و آنها را با هم مقایسه کنیم، در مییابیم که بازدهی دلار از ابتدای سال 1396 تا فروردین 1401، 643.63 درصد و بازدهی شاخص کل بورس در بازه زمانی مشخص شده، 1822.69 درصد است. بر اساس این آمار، میتوان نتیجه گرفت که سرمایهگذاری بلندمدت در بورس و شرکتهای دارای سهام دلاری، سودآوری بیشتری نسبت به سرمایهگذاری در سایر بازارهای مالی مانند دلار (ارز) دارد.
عوامل تاثیرگذار برای انتخاب دلار یا سهام دلاری
سرمایهگذارانی که در دو راهی خرید سهام دلاری و دلار قرار میگیرند، ممکن است با چالشهایی مواجه شوند. یکی از این چالشها مربوط به بحث وقفه زمانی اثرگذاری افزایش قیمت دلار در قیمت سهام شرکتها است. احتمال اینکه در زمان بالا رفتن قیمت دلار، سهام دلاری با تاخیر نسبت به این افزایش قیمت تاثیر بگیرند، وجود دارد. به عبارتی دیگر، اگر نرخ دلار افزایش پیدا کند، ممکن است از یک روز تا یک هفته، سهام دلاری رشد نکند و تحت تاثیر افزایش قیمت دلار قرار نگیرد.
نکته دیگر این است که خرید سهام دلاری و فعالیت کردن در بازار بورس، به نوعی به خط تولید و چرخه اقتصاد کشور کمک میکند و این در حالی است که خرید مستقیم دلار و سرمایهگذاری از این طریق، تنها منجر به ایجاد تورم در کشور خواهد شد.
لازم به ذکر است که انتخاب سرمایهگذاری در سهام دلاری و یا دلار، تنها به علاقه، تصمیم و شرایط سرمایهگذاران بستگی دارد. یعنی ممکن است سرمایهگذاری ترجیح دهد که در هنگامی که دلار روندی صعودی در پیش گرفته، در آن سرمایهگذاری نماید و یا با توجه به شرایط بازار سهام و افزایش قیمت دلار، ترجیح دهد در سهام دلاری سرمایهگذاری کند.
توصیهای که به سرمایهگذاران علاقهمند به دلار و سهام دلاری میشود این است که سرمایهگذاران میتوانند سودی که از بازار ارز به دست میآورند را در زمان به ثبات رسیدن قیمت دلار و یا زمانی که قیمت آن شروع به ریزش میکند، به سهام دلاری اختصاص دهند و از این طریق کسب سود بیشتری داشته باشند. همچنین در نظر داشته باشید که سهام دلاری تنها وابسته به افزایش یا کاهش قیمت دلار نیست و عوامل دیگری در تعیین ارزش آن موثر است. به همین دلیل اگر قصد سرمایهگذاری در سهام دلاری دارید، باید در کنار توجه به نوسانات قیمت دلار، به مسائل بنیادی سهام نیز توجه نمایید.
حداقل سرمایه مورد نیاز در سرمایهگذاری سهام دلاری
از دیگر ابهامات و پرسشهایی که برای علاقهمندان سرمایهگذاری سهام دلاری وجود دارد، این است که حداقل سرمایه مورد نیاز برای سرمایهگذاری در سهام دلاری چه میزان است. در واقع سرمایهگذاری در سهام دلاری نیز مانند سرمایهگذاری در دیگر سهام بورس، نیازمند حداقل مبلغی برای ورود است. در حال حاضر حداقل مبلغی که برای خرید سهام توسط سرمایهگذاران مورد نیاز است، 500 هزار تومان بوده و این قاعده برای سرمایهگذاری در سهام دلاری نیز حکمفرماست.
همانطور که در این مقاله نیز اشاره کردیم، سهام دلاری مربوط به شرکتهای است که مواد اولیه مورد نیازشان به طور کامل در کشور تامین میگردد ولی فروش محصولات و خدمات آنها در خارج از کشور انجام میشود و درآمدی بر حسب دلار به دست میآورند.
به عقیده برخی از تحلیلگران و فعالان بازار بورس، خرید سهام دلاری نسبت به خرید دلار و ارز، انتخاب هوشمندانهتر و سودآورتری خواهد بود، چرا که بازدهی و سود حاصله از سهام دلاری همیشه بیشتر از رشد دلار است و خرید این سهام در زمان و موقعیت مناسب، میتواند به میزان بسیار زیادی سود سبد سرمایهگذاران را تضمین کند.